05/03/2018 - article
Architectuur in naam van de vader
Projects
|
Show all
News
|
Show all
22/12/2017
Uplace of Shopping K? Nee, bedankt
Artikel over de architectuur van een vals dilemma rond winkelcentra
18/12/2017
Dood van een dienstverlener
Column over het bouwen als olifant in de kamer van de architectuurcultuur.
06/12/2017
Het belachelijk sublieme in de Vlaamse architectuur
Artikel over humor als het teken van kritische afstand in de architectuur
17/10/2017
Verslaafd aan architectuur
Een artikel over de betekenis van de Biertempel discussie voor de architectuurcultuur in België
05/10/2017
Wafels, bier en architectuur
Een artikel naar aanleiding van de herbestemming van de Beurs in Brussel tot biertempel naar ontwerp van Robbrecht & Daem Architecten.
03/08/2017
Zorg dragen voor architectuur
Artikel over gebruik en postproductie in de architectuur naar aanleiding van het Jozef Plein in PC Cartias (Melle).
18/03/2017
Sprak er iemand over healing environment ?
Lees hier over de bijdrage van Charles Jencks en de postmoderne architectuur aan de ontmanteling van de kliniek.
22/02/2017
Pic Nic Architectuur
Een retroactief manifest voor Pic Nic the Streets als bijdrage aan de architectuurcultuur in België. > Version Française > English Version
13/02/2017
Wraak op de commons
Een artikel over het nakende einde voor Agrocité en de toekomst voor architectuur onder zelfbeheer.
03/02/2017
Architectuur van de schaamteplek
Wie grip wil krijgen op de problemen van in psychiatrische ziekenhuizen, begint bij het ontwerp van de isolatiekamer.
22/12/2016
Van Utopia naar Wuustwezel
Er zijn weinig termen die zo’n beladen betekenis hebben in de architectuurgeschiedenis als utopie. Version Français
21/12/2016
Relational Architecture
Read about the production proces of the Kanunnik Petrus Jozef Triest Square in the Psychiatric Centre Caritas, Melle. Article in Dutch / English / French
12/12/2016
Hoeveel samenwerking kan architectuur verdragen?
Artikel over de tentoonstelling 'Ensembles. Architectuur en Ambachtschap' in deSingel en Vlaams Architectuurinstituut.
15/10/2016
Bouwstenen voor het psychiatrisch centrum van de toekomst
Lees meer over de visieontwikkeling rond het psychiatrisch centrum van de toekomst gepubliceerd in Psyche.
03/10/2016
Eco-politiek in Brussel: Bas Smets en de Brussels Urban Landscape Biennial
Artikel over het nut en nadeel van landschapsarchitectuur als instrument voor regionale ontwikkeling in Brussel.
28/09/2016
Architectuur vol van verlangen
Artikel naar aanleiding van de opening van het Kanunnik Petrus Jozef Triest Plein in Melle.
26/09/2016
(Re)Politicize!
Proud to present the A+261 issue on architecture and politics - Dutch and French edition.
21/09/2016
Architectuur met schaduw
De 20ste eeuw baarde vele duivelspacten tussen architectuur en politiek. Opvallend genoeg wordt de architectuur van het Italiaanse fascisme tot op vandaag geprezen omwille van haar abstracte vormentaal. Dergelijke rehabilitatie is de architectuur van het Derde Rijk nooit te beurt gevallen. België heeft zo zijn eigen kleine trauma in de relatie met de politiek.
07/06/2016
Vakmannen aan het front
Een recensie over de bijdrage van Bravoure in de Architectuurbiennale van Venetie.
04/06/2016
Toiletemmers in Werelderfgoed
Er is iets curieus met de inrichting van de gevangenis van Merksplas, waar enkele weken geleden een opstand uitbrak. De geschiedenis van de site reflecteert een utopisch beeld van de gevangenis van de toekomst, de manier waarop omgegaan wordt met die geschiedenis symboliseert dan weer de gemiste kansen.
04/12/2015
FPC Gent: geen markt, geen gevangenis
De opening van het Forensisch Psychiatrisch Centrum in Gent zorgt na één jaar werking voor een grote opluchting - zelfs bij voormalige critici. De juiste vraag is niet of aanvankelijke bezorgheid terecht was, maar wel of de opluchting niet een beetje voorbarig is?
28/10/2015
Het penitentiair verdriet van België
In de bouw van het gevangenisdorp Haren vormen de lokale en regionale overheid samen front met de actiegroepen tegen de federale overheid - of toch niet? Hoe kunnen we de knoop tussen activisme en politiek ontwarren?
23/10/2015
Een psychiatrisch centrum bouwen we samen
Ook architectuur heeft zijn plaats op de Vlaamse Hersteldagen. Doe mee op 18 november in de Vooruit.
01/09/2015
Eindelijk een kennisplatform voor humane gevangenisarchitectuur
De website www.prisongear.be presenteert het onderzoek naar een humane gevangenisarchitectuur.
07/04/2015
Ontmanteling van de psychiatrische kliniek
Lees de gevalstudies over zorgarchitectuur in Vlaanderen gepubliceerd in Psyche
22/10/2014
Een sterke leefomgeving begint met ruimteregie
Wat deelt een onafgewerkte verkeersinfrastructuur in Godsheide, een vervallen vierkantshoeve in Grote Spouwen, een gesloten mijnkatedraal in de Eisdense Tuiwijk en een geplande gevangenis op Domein Riegersvliet?
21/08/2014
Wie is er bang van het Bouwmeestercollege?
Iedereen lijkt het roerend eens dat de Vlaamse architectuur zonder de Bouwmeester overgeleverd is aan de wetten van de markt en de willekeur van het politieke bedrijf. Lees de opinie 'De Bouwmeester en de onheilsprofeten'.
20/12/2013
A humane prison is coming to your neighbourhood
As part of the Conflict & Design Triennial the knowledge platform Prison Gear presents design studies that pave the way for a humane prison in Leopoldsburg, Belgium.
16/12/2013
Een humane gevangenis komt naar je toe
Als onderdeel van de Conflict & Design Triënnale presenteert Prison Gear twee visieontwerpen voor de toekomstige gevangenis op het militaire domein Reigersvliet in Leopoldsburg.
09/10/2013
Limburg City / Stad Limburg
Read the memorandum of the Limburg Europa Workshop / Lees de projectnota van Atelier Limburg Europa
15/09/2013
The dismantling of the psychiatric clinic
Read the case studies on care architecture in Flanders
21/08/2013
Wat is ontwerpend onderzoek?
Drie vragen over ontwerpend onderzoek, drie antwoorden vanuit de Noorderkempen.
10/04/2013
Heeft een gemeenplaats ook een gemene waarde ?
Commentaarstuk bij het Architectuurboek n° 10: Radicale Gemeenplaatsen - Europese architectuur uit Vlaanderen
03/02/2013
Is onzichtbare psychiatrische zorg mogelijk?
Review van de opstart Pilootprojecten Zorg door de Vlaams Bouwmeester
06/11/2012
Limburg heeft ambitie / Limburg has ambition
Presentatie van de Startnota Provinciaal Bouwmeester Limburg / Presentation Initial Memo Limburg Government Architect
12/10/2012
Hoeveel vernieuwing kan de gevangenis verdragen ?
Lees hoe de modernisatie van de gevangenisarchitectuur in handen van Stéphane Beel begon en eindige bij het Ducpétiaux-model.
11/04/2012
Sociaal-realisme of zelfcensuur
Met Jonas Staal schreef BAVO een pleidooi voor een nieuw sociaal-realisme in de kunst. Sociaal-realisme is broodnodig in het tijdperk van de hysterische reproductie.
21/02/2012
Nu ook een schreeuw om architectuur!
Niet occupy-en, maar de gevestigde orde verleiden om in crisistijden te investeren in leuke projecten. Lees hier meer over de Studio for Unsollicited Architecture.
21/11/2011
Waarom kunstenaars niet fascistisch genoeg zijn
Lees het artikel in het decembernummer van Rekto:Verso.
29/08/2011
Artist Participation in South Africa
The international PR campaign to showcase Rotterdam's robust policy on artist participation is now also tapping into the emerging African art markets.
17/06/2011
Denkverbod op liberale kunst
Column over de stellingenoorlog naar aanleiding van de aangekondigde bezuinigingen in de cultuursector.
07/06/2011
Maak liberaal kunstbeleid liberaal
Lees BAVO's advies aan staatssecretaris Zijlstra met betrekking tot de noodgedwongen keuzen die de cultuursector in Nederland te wachten staat.
18/03/2011
International promotion campaign of the Office for Artist Participation kicks off
The City of Edinburgh will be the first to host an international promotion event of Rotterdam's innovative cultural policies for enforcing the participation of artists in heightening a city's competitiveness and securing social peace on the local level.
28/02/2011
Culture and Contestation
The essay 'Neo-Liberalism with Dutch Characteristics: The Big Fix-Up of the Netherlands and the Practice of Embedded Cultural Activism' is published in the book volume 'Culture and Contestation in the New Century'.
19/01/2011
Art and Activism
BAVO's essay 'Artists... one more effort to be really political!' is published in the volume 'Art and Activism in the age of Globalisation'.
20/10/2010
Boek verschenen: Too Active To Act
Het boek biedt een kritische analyse van de maatschappelijke betrokkenheid van culturele actoren in Nederland in de afgelopen tien jaar.
Events
|
Show all
01/02/2018
Commoning the Clinic
Read more about the Kanunnik Triest Square (designed by architects De Vylder Vinck Taillieu) in the Caritas psychiatric centre (Melle) and how it results from a participative process with psychiatrists, managers, staff, and patients.
.jpg)
.jpg)
Architectuur zonder dwang: drie ontwerpuitdagingen
Dwangmaatregelen in de geestelijke gezondheidszorg staan onder felle kritiek. De dossiers in De Morgen en De Standaard zetten de toon. In de achtergrond spelen initiatieven als het advies over dwanginterventies van de Hoge Gezondheidsraad en het Kollectief Zonder Dwang. Beide initiatieven situeren een nieuwe dienstverlening in een nieuwe zorgethiek gebaseerd op overleg en verbinding. Het pleidooi voor een zorg zonder dwang kan echter niet zomaar voorbij gaan aan de ruimtelijke setting. Zorg is niet alleen een dienstverlening, maar ook een ruimte-ervaring. Menigeen heeft beschreven hoe de isolatiekamer – als verblijfsplek én arbeidsplek – aanleiding is voor bijkomende trauma’s. Ruimte is een derde element die de relatie tussen ethiek en dienstverlening verstoort. In dit artikel schets ik drie ontwerpuitdagingen in de zoektocht naar een zorg zonder dwang.
1) Het ziekenhuis als schaalmodel op ware grootte
Een eerste probleem ontstaat met de relatieve traagheid van ruimte. De nieuwe zorgvisies (Safewards, Open Dialogue, HIC, …) vertalen naar ruimtelijke vernieuwing is niet zo eenvoudig. Een handeling is sneller aan te passen dan infrastructuur. Een bouwproces verloopt traag en is bovendien een kostelijke onderneming. Daarom wordt soms voorlopig alles bij het oude gelaten om later de klus in één beweging te klaren. Interessante praktijkvoorbeelden ontstaan echter niet zozeer vanuit fonkelnieuwe complexen, maar wel vanuit de wrijving tussen de nieuwe visies en de bestaande infrastructuur. Zo kwam PZ Bethanieënhuis (Zoersel) tot de ‘Koala Seclusion Area’, een studio-achtige setting waarmee afzondering geen afbreuk doet aan bewegingsvrijheid. In PZ Sint Annendael (Diest) kwam men tot een prikkelarme kamer met mogelijkheid tot ‘Rooming In’ waardoor familie aanwezig kan blijven bij crisismomenten. Opmerkelijk is dat beide initiatieven een verbouwing zijn van vrij recente infrastructuur. We kunnen de ad hoc aanpassing zien als een acceleratie. De initiatieven zijn beperkt qua omvang en ambitie, maar zorgen voor nieuwe ervaring en feedback. Het personeel is zich scherp bewust van de verbeterpunten. Hiermee ontstaat nieuwe ontwerpkennis die nuttig zal blijken in de volgende bouwopgave én de evaluatie van nieuwe zorgmodellen in de geestelijke gezondheidszorg.
2) Verminder de dwang, begin met de koffietafel
Afzondering confronteert ons met een schaalprobleem. Je kan niet spreken over de isolatiekamer zonder het hele psychiatrische complex ter sprake te brengen. Afzondering wordt omschreven als een culminatiepunt: het is de crisisinterventie voorafgaand of tijdens de behandeling, het welkom van de psychiatrische instelling aan de patiënt én het uithangbord van de geestelijke gezondheidszorg naar de samenleving. Het schaalprobleem dwingt ons anders te denken over het ontwerp van afzondering: ‘scenario’s in plaats van blauwdrukken’ – in termen van filosoof Henk Oosterling. In het geval van de blauwdrukken is een zorgafdeling opgebouwd uit onveranderlijke onderdelen: een afdeling bestaat uit een reeks kamers in ziekenhuisgangen met de verpleegpost als schakel, aan de ingang komt er een onthaalbalie, ergens beidt een deur toegang naar de isolatiekamers, enzovoorts. De samengestelde delen worden eenvoudig gekopieerd in bouwplannen die generiek zijn voor eender welk zorgprogramma en doelgroep. Het denken in scenario’s beidt een interessante uitweg. Zo is bekend dat de ontvangst van de patiënt bepalend is voor de verdere behandeling. De zoektocht naar een zorg zonder dwang gaat om meer dan de vormgeving van die ene isolatiekamer, maar vraagt een visie op de ‘architectuur van de eerste vijf minuten’. Het gaat om de ruimte die nodig is om de patiënt gastvrij te ontvangen, om tot rust te komen, om in gesprek te gaan aan de koffietafel of om gewoon aanwezig te zijn voor de patiënt.
3) Goed overleg, ook in het ontwerpproces
Een derde uitdaging ligt in de techniciteit van een bouwproces. De nieuwe zorgmodellen pleiten voor een open dienstverlening waarin de patiënt zoveel mogelijk de regie in eigen handen heeft. De vraag is in hoeverre dezelfde participatieve gedachte mogelijk is in het bedenken van de ruimtelijke setting. Psycholoog Tom Verhaeghe omschreef de architectuur als het ‘onbewuste van de psychiatrie’ – het is waar je als patiënt en personeel niet bij stilstaat laat staan een eigen zeg in hebt. Een bouwproces wordt overgelaten aan technische diensten en ingenieurs. Zorgvisies verdwijnen naar de achtergrond als eenmaal de technische voorschriften op tafel komen te liggen. Tegen dergelijk beperkte benadering moeten we uitgaan van een dialectiek tussen dienstverlening en architectuur. Psychiater Chris Bervoets benadrukte dat architectuur niet gezien mag worden als een aanvullend puntje bij de nieuwe voorschriften voor een andere dienstverlening, maar als een bijzondere toepassing van dezelfde dienstverleningsregels. Een ontwerpproces is daarom best een co-creatie van artsen, directie, personeel én patiënten. Enkel zo kan een vernieuwing van de dienstverlening parallel lopen met nieuwe ontwerpkennis. Tenslotte stelt een participatieve ontwerpmethode de gebruikers in staat om op te treden als wat Doina Petrescu een ‘collectief subject van architectuur’ noemde – niet langer als passieve objecten die een gebouw ondergaan.
References
Gepubliceerd in Psyche 29 (3), september 2017
