Uplace of Shopping K? Nee, bedankt
Artikel over de architectuur van een vals dilemma rond winkelcentra
Dood van een dienstverlener
Column over het bouwen als olifant in de kamer van de architectuurcultuur.
Het belachelijk sublieme in de Vlaamse architectuur
Artikel over humor als het teken van kritische afstand in de architectuur
Verslaafd aan architectuur
Een artikel over de betekenis van de Biertempel discussie voor de architectuurcultuur in België
Wafels, bier en architectuur
Een artikel naar aanleiding van de herbestemming van de Beurs in Brussel tot biertempel naar ontwerp van Robbrecht & Daem Architecten.
Zorg dragen voor architectuur
Artikel over gebruik en postproductie in de architectuur naar aanleiding van het Jozef Plein in PC Cartias (Melle).
Sprak er iemand over healing environment ?
Lees hier over de bijdrage van Charles Jencks en de postmoderne architectuur aan de ontmanteling van de kliniek.
Pic Nic Architectuur
Een retroactief manifest voor Pic Nic the Streets als bijdrage aan de architectuurcultuur in België. > Version Française > English Version
Wraak op de commons
Een artikel over het nakende einde voor Agrocité en de toekomst voor architectuur onder zelfbeheer.
Architectuur van de schaamteplek
Wie grip wil krijgen op de problemen van in psychiatrische ziekenhuizen, begint bij het ontwerp van de isolatiekamer.
Van Utopia naar Wuustwezel
Er zijn weinig termen die zo’n beladen betekenis hebben in de architectuurgeschiedenis als utopie. Version Français
Relational Architecture
Read about the production proces of the Kanunnik Petrus Jozef Triest Square in the Psychiatric Centre Caritas, Melle. Article in Dutch / English / French
Hoeveel samenwerking kan architectuur verdragen?
Artikel over de tentoonstelling 'Ensembles. Architectuur en Ambachtschap' in deSingel en Vlaams Architectuurinstituut.
Bouwstenen voor het psychiatrisch centrum van de toekomst
Lees meer over de visieontwikkeling rond het psychiatrisch centrum van de toekomst gepubliceerd in Psyche.
Eco-politiek in Brussel: Bas Smets en de Brussels Urban Landscape Biennial
Artikel over het nut en nadeel van landschapsarchitectuur als instrument voor regionale ontwikkeling in Brussel.
Architectuur vol van verlangen
Artikel naar aanleiding van de opening van het Kanunnik Petrus Jozef Triest Plein in Melle.
(Re)Politicize!
Proud to present the A+261 issue on architecture and politics - Dutch and French edition.
Architectuur met schaduw
De 20ste eeuw baarde vele duivelspacten tussen architectuur en politiek. Opvallend genoeg wordt de architectuur van het Italiaanse fascisme tot op vandaag geprezen omwille van haar abstracte vormentaal. Dergelijke rehabilitatie is de architectuur van het Derde Rijk nooit te beurt gevallen. België heeft zo zijn eigen kleine trauma in de relatie met de politiek.
Vakmannen aan het front
Een recensie over de bijdrage van Bravoure in de Architectuurbiennale van Venetie.
Toiletemmers in Werelderfgoed
Er is iets curieus met de inrichting van de gevangenis van Merksplas, waar enkele weken geleden een opstand uitbrak. De geschiedenis van de site reflecteert een utopisch beeld van de gevangenis van de toekomst, de manier waarop omgegaan wordt met die geschiedenis symboliseert dan weer de gemiste kansen.
FPC Gent: geen markt, geen gevangenis
De opening van het Forensisch Psychiatrisch Centrum in Gent zorgt na één jaar werking voor een grote opluchting - zelfs bij voormalige critici. De juiste vraag is niet of aanvankelijke bezorgheid terecht was, maar wel of de opluchting niet een beetje voorbarig is?
Het penitentiair verdriet van België
In de bouw van het gevangenisdorp Haren vormen de lokale en regionale overheid samen front met de actiegroepen tegen de federale overheid - of toch niet? Hoe kunnen we de knoop tussen activisme en politiek ontwarren?
Een psychiatrisch centrum bouwen we samen
Ook architectuur heeft zijn plaats op de Vlaamse Hersteldagen. Doe mee op 18 november in de Vooruit.
Eindelijk een kennisplatform voor humane gevangenisarchitectuur
De website www.prisongear.be presenteert het onderzoek naar een humane gevangenisarchitectuur.
Ontmanteling van de psychiatrische kliniek
Lees de gevalstudies over zorgarchitectuur in Vlaanderen gepubliceerd in Psyche
Een sterke leefomgeving begint met ruimteregie
Wie is er bang van het Bouwmeestercollege?
Iedereen lijkt het roerend eens dat de Vlaamse architectuur zonder de Bouwmeester overgeleverd is aan de wetten van de markt en de willekeur van het politieke bedrijf. Lees de opinie 'De Bouwmeester en de onheilsprofeten'.
A humane prison is coming to your neighbourhood
As part of the Conflict & Design Triennial the knowledge platform Prison Gear presents design studies that pave the way for a humane prison in Leopoldsburg, Belgium.
Een humane gevangenis komt naar je toe
Als onderdeel van de Conflict & Design Triënnale presenteert Prison Gear twee visieontwerpen voor de toekomstige gevangenis op het militaire domein Reigersvliet in Leopoldsburg.
Limburg City / Stad Limburg
Read the memorandum of the Limburg Europa Workshop / Lees de projectnota van Atelier Limburg Europa
The dismantling of the psychiatric clinic
Read the case studies on care architecture in Flanders
Wat is ontwerpend onderzoek?
Drie vragen over ontwerpend onderzoek, drie antwoorden vanuit de Noorderkempen.
Heeft een gemeenplaats ook een gemene waarde ?
Commentaarstuk bij het Architectuurboek n° 10: Radicale Gemeenplaatsen - Europese architectuur uit Vlaanderen
Is onzichtbare psychiatrische zorg mogelijk?
Review van de opstart Pilootprojecten Zorg door de Vlaams Bouwmeester
Limburg heeft ambitie / Limburg has ambition
Presentatie van de Startnota Provinciaal Bouwmeester Limburg / Presentation Initial Memo Limburg Government Architect
Hoeveel vernieuwing kan de gevangenis verdragen ?
Lees hoe de modernisatie van de gevangenisarchitectuur in handen van Stéphane Beel begon en eindige bij het Ducpétiaux-model.
Sociaal-realisme of zelfcensuur
Met Jonas Staal schreef BAVO een pleidooi voor een nieuw sociaal-realisme in de kunst. Sociaal-realisme is broodnodig in het tijdperk van de hysterische reproductie.
Nu ook een schreeuw om architectuur!
Niet occupy-en, maar de gevestigde orde verleiden om in crisistijden te investeren in leuke projecten. Lees hier meer over de Studio for Unsollicited Architecture.
Waarom kunstenaars niet fascistisch genoeg zijn
Lees het artikel in het decembernummer van Rekto:Verso.
Artist Participation in South Africa
The international PR campaign to showcase Rotterdam's robust policy on artist participation is now also tapping into the emerging African art markets.
Denkverbod op liberale kunst
Column over de stellingenoorlog naar aanleiding van de aangekondigde bezuinigingen in de cultuursector.
Maak liberaal kunstbeleid liberaal
Lees BAVO's advies aan staatssecretaris Zijlstra met betrekking tot de noodgedwongen keuzen die de cultuursector in Nederland te wachten staat.
International promotion campaign of the Office for Artist Participation kicks off
The City of Edinburgh will be the first to host an international promotion event of Rotterdam's innovative cultural policies for enforcing the participation of artists in heightening a city's competitiveness and securing social peace on the local level.
Culture and Contestation
The essay 'Neo-Liberalism with Dutch Characteristics: The Big Fix-Up of the Netherlands and the Practice of Embedded Cultural Activism' is published in the book volume 'Culture and Contestation in the New Century'.
Art and Activism
BAVO's essay 'Artists... one more effort to be really political!' is published in the volume 'Art and Activism in the age of Globalisation'.
Boek verschenen: Too Active To Act
Het boek biedt een kritische analyse van de maatschappelijke betrokkenheid van culturele actoren in Nederland in de afgelopen tien jaar.
Commoning the Clinic
Read more about the Kanunnik Triest Square (designed by architects De Vylder Vinck Taillieu) in the Caritas psychiatric centre (Melle) and how it results from a participative process with psychiatrists, managers, staff, and patients.

Het penitentiair verdriet van België
project: OPPOSITIONAL ARCHITECTURE
date: 28/10/2015
author: BAVO
source: De Standaard
status: article
Kan ook de gevangenistanker gekeerd worden?
Aan de hand van het nieuws van vorige week, valt een mooie synopsis samen te stellen die het gevangenisdorp haren terug naar af kan sturen. Eerst was er minister Koen Geens (CD&V) die in De Zevende Dag bijna onopgemerkt de bouw van kleine ‘detentiehuizen’ aankondigde – niet zonder in één adem te zeggen dat het gevangenisdorp Haren in rechte lijn naar de finish gaat.
Nog geen dag later koppen de kranten dat de stad Brussel een eis van de actiegroepen omarmt en een blokkade opwerpt aan de Keelbeekweg. Burgemeester Yvan Mayeur (PS) wil de afgelegen woonwijken Haren en Neder-over-Heembeek niet langer beschouwen als vuilnisbak en vraagt compensaties. Een dag of wat later versterkt ook het Gewest Brussel de barricade. Minister-President Rudi Vervoort (PS) wil eerst duidelijkheid of de vastgoedontwikkeling op de gevangenissen in Sint-Gillis en Vorst kan doorgaan.
Buurt, stad, gewest: één front?
Actiegroepen en buurtbewoners hebben evenwel weinig reden tot feesten. De Keelbeekweg is het symbooldossier geworden waarlangs de lokale en gewestelijke overheid nog enkele dingen gedaan willen krijgen. Het valt te betwijfelen of de stad en het gewest ook in de bres zullen springen in de strijd tegen stedelijke desintegratie en voor het behoud van groen. Nog belangrijker: zullen ze hun gewicht in de schaal werpen om een bedenkelijk penitentiair programma te keren?
Hoe dan ook komt het steekspel op de Keelbeekweg de federale beslissingsnemers goed uit. De discussie over Keelbeek houdt de wankele penitentiaire visie op humane detentie buiten beeld en schept verkeerdelijk de indruk dat Justitie en Regie der Gebouwen precies weten wat ze willen.
De meningen over het nut en voordeel van het gevangenisdorp Haren zijn meer dan verdeeld – niet alleen tussen voor- en tegenstanders. Ook binnen de coalition of the willing wordt er geduwd en getrokken aan het ontwerp. Het gevangenisdorp bulkt van compromissen: schaalvoordeel gecombineerd met kleinschaligheid, een totaalinstituut met een open afdeling, landschappelijke verweving binnen één perimeter, dienstverlening naar de buurt op een afgelegen locatie.
Critici gaan ervan uit dat het gevangenisdorp met 1.190 plaatsen voordeel schept voor de private ontwikkelaar. Het enorme volume stelt aannemer/eigenaar Cafasso NV (waar onder meer Denys NV deel van uitmaakt) in staat om tot een lucratief businessmodel te komen gespreid over 25 jaar. Hierbij wordt vergeten dat het gevangenisdorp evengoed schaalvoordeel schept voor de overheid.
Een eerste voordeel is dat het aanbod opleiding en werk in de gevangenis rendabel wordt gemaakt. Het aanbod wordt nu vaak geschrapt bij gebrek aan gewillige kandidaten. Toch zal in de praktijk de visvijver heel klein zijn. In het gevangenisdorp moeten immers evengoed alle verschillende soorten gedetineerden uit elkaar gehouden worden: zowel verdachten als veroordeelden, zowel mannen als vrouwen, zowel open als gesloten detentie, zowel geïnterneerden als uit handen gegeven jongeren.
Het belangrijkste schaalvoordeel voor de overheid is wellicht politiek. Met het gevangenisdorp kunnen ze zich concentreren op één strijdtoneel. In de bestuurlijke logica is het gevangenisdorp Haren al gebouwd. Na jaren parlementair en juridisch werk is beton gieten en bakstenen stapelen een kwestie van dagen. De beslissing is genomen. Het uitzweten van de actiegroepen is kinderspel. Stad en gewest moeten nog even bediend worden aan de kassa.
Politiek haalbare kaart
Kortom, het steekspel op de Keelbeekweg is een ideaal scenario voor een federale regering die, eenmaal op kruissnelheid gekomen, bereid is enkele noten te kraken. De hamvraag is wat ‘politieke moed’ betekent in de context van Haren. Het is één ding om buurtbewoners een gevangenisdorp door de strot te jagen. Maar hoeveel moed heb je nodig om keer op keer gedetineerden, personeel én eigen directies belachelijk te maken? Zowat iedereen in de sector noemt de kleinschalige detentiehuizen als hét model van de toekomst, maar niemand wil dit publiek gezegd hebben.
Nochtans heeft de N-VA, samen met Groen en SP.A, vanuit de oppositie jarenlang uitstekend voorbereidend parlementair werk gedaan om kleinschalige detentie met lokale verankering mogelijk te maken. Minister Geens heeft uiteindelijk de ban op het woord ‘detentiehuizen’ gebroken. De penitentiaire tanker is aan het keren. Ligt de politieke moed er nu niet in een gevangenisplan waar zogenaamd niemand heil in ziet weer op tafel te leggen? Minister Jan Jambon (N-VA) is verantwoordelijk voor de Regie der Gebouwen. Hij kan een belangrijke rol spelen.
Gepubliceerd in De Standaard, 27 oktober 2015, p. 37