05/03/2018 - article
Architectuur in naam van de vader
Projects
|
Show all
News
|
Show all
22/12/2017
Uplace of Shopping K? Nee, bedankt
Artikel over de architectuur van een vals dilemma rond winkelcentra
18/12/2017
Dood van een dienstverlener
Column over het bouwen als olifant in de kamer van de architectuurcultuur.
06/12/2017
Het belachelijk sublieme in de Vlaamse architectuur
Artikel over humor als het teken van kritische afstand in de architectuur
17/10/2017
Verslaafd aan architectuur
Een artikel over de betekenis van de Biertempel discussie voor de architectuurcultuur in België
05/10/2017
Wafels, bier en architectuur
Een artikel naar aanleiding van de herbestemming van de Beurs in Brussel tot biertempel naar ontwerp van Robbrecht & Daem Architecten.
03/08/2017
Zorg dragen voor architectuur
Artikel over gebruik en postproductie in de architectuur naar aanleiding van het Jozef Plein in PC Cartias (Melle).
18/03/2017
Sprak er iemand over healing environment ?
Lees hier over de bijdrage van Charles Jencks en de postmoderne architectuur aan de ontmanteling van de kliniek.
22/02/2017
Pic Nic Architectuur
Een retroactief manifest voor Pic Nic the Streets als bijdrage aan de architectuurcultuur in België. > Version Française > English Version
13/02/2017
Wraak op de commons
Een artikel over het nakende einde voor Agrocité en de toekomst voor architectuur onder zelfbeheer.
03/02/2017
Architectuur van de schaamteplek
Wie grip wil krijgen op de problemen van in psychiatrische ziekenhuizen, begint bij het ontwerp van de isolatiekamer.
22/12/2016
Van Utopia naar Wuustwezel
Er zijn weinig termen die zo’n beladen betekenis hebben in de architectuurgeschiedenis als utopie. Version Français
21/12/2016
Relational Architecture
Read about the production proces of the Kanunnik Petrus Jozef Triest Square in the Psychiatric Centre Caritas, Melle. Article in Dutch / English / French
12/12/2016
Hoeveel samenwerking kan architectuur verdragen?
Artikel over de tentoonstelling 'Ensembles. Architectuur en Ambachtschap' in deSingel en Vlaams Architectuurinstituut.
15/10/2016
Bouwstenen voor het psychiatrisch centrum van de toekomst
Lees meer over de visieontwikkeling rond het psychiatrisch centrum van de toekomst gepubliceerd in Psyche.
03/10/2016
Eco-politiek in Brussel: Bas Smets en de Brussels Urban Landscape Biennial
Artikel over het nut en nadeel van landschapsarchitectuur als instrument voor regionale ontwikkeling in Brussel.
28/09/2016
Architectuur vol van verlangen
Artikel naar aanleiding van de opening van het Kanunnik Petrus Jozef Triest Plein in Melle.
26/09/2016
(Re)Politicize!
Proud to present the A+261 issue on architecture and politics - Dutch and French edition.
21/09/2016
Architectuur met schaduw
De 20ste eeuw baarde vele duivelspacten tussen architectuur en politiek. Opvallend genoeg wordt de architectuur van het Italiaanse fascisme tot op vandaag geprezen omwille van haar abstracte vormentaal. Dergelijke rehabilitatie is de architectuur van het Derde Rijk nooit te beurt gevallen. België heeft zo zijn eigen kleine trauma in de relatie met de politiek.
07/06/2016
Vakmannen aan het front
Een recensie over de bijdrage van Bravoure in de Architectuurbiennale van Venetie.
04/06/2016
Toiletemmers in Werelderfgoed
Er is iets curieus met de inrichting van de gevangenis van Merksplas, waar enkele weken geleden een opstand uitbrak. De geschiedenis van de site reflecteert een utopisch beeld van de gevangenis van de toekomst, de manier waarop omgegaan wordt met die geschiedenis symboliseert dan weer de gemiste kansen.
04/12/2015
FPC Gent: geen markt, geen gevangenis
De opening van het Forensisch Psychiatrisch Centrum in Gent zorgt na één jaar werking voor een grote opluchting - zelfs bij voormalige critici. De juiste vraag is niet of aanvankelijke bezorgheid terecht was, maar wel of de opluchting niet een beetje voorbarig is?
28/10/2015
Het penitentiair verdriet van België
In de bouw van het gevangenisdorp Haren vormen de lokale en regionale overheid samen front met de actiegroepen tegen de federale overheid - of toch niet? Hoe kunnen we de knoop tussen activisme en politiek ontwarren?
23/10/2015
Een psychiatrisch centrum bouwen we samen
Ook architectuur heeft zijn plaats op de Vlaamse Hersteldagen. Doe mee op 18 november in de Vooruit.
01/09/2015
Eindelijk een kennisplatform voor humane gevangenisarchitectuur
De website www.prisongear.be presenteert het onderzoek naar een humane gevangenisarchitectuur.
07/04/2015
Ontmanteling van de psychiatrische kliniek
Lees de gevalstudies over zorgarchitectuur in Vlaanderen gepubliceerd in Psyche
22/10/2014
Een sterke leefomgeving begint met ruimteregie
Wat deelt een onafgewerkte verkeersinfrastructuur in Godsheide, een vervallen vierkantshoeve in Grote Spouwen, een gesloten mijnkatedraal in de Eisdense Tuiwijk en een geplande gevangenis op Domein Riegersvliet?
21/08/2014
Wie is er bang van het Bouwmeestercollege?
Iedereen lijkt het roerend eens dat de Vlaamse architectuur zonder de Bouwmeester overgeleverd is aan de wetten van de markt en de willekeur van het politieke bedrijf. Lees de opinie 'De Bouwmeester en de onheilsprofeten'.
20/12/2013
A humane prison is coming to your neighbourhood
As part of the Conflict & Design Triennial the knowledge platform Prison Gear presents design studies that pave the way for a humane prison in Leopoldsburg, Belgium.
16/12/2013
Een humane gevangenis komt naar je toe
Als onderdeel van de Conflict & Design Triënnale presenteert Prison Gear twee visieontwerpen voor de toekomstige gevangenis op het militaire domein Reigersvliet in Leopoldsburg.
09/10/2013
Limburg City / Stad Limburg
Read the memorandum of the Limburg Europa Workshop / Lees de projectnota van Atelier Limburg Europa
15/09/2013
The dismantling of the psychiatric clinic
Read the case studies on care architecture in Flanders
21/08/2013
Wat is ontwerpend onderzoek?
Drie vragen over ontwerpend onderzoek, drie antwoorden vanuit de Noorderkempen.
10/04/2013
Heeft een gemeenplaats ook een gemene waarde ?
Commentaarstuk bij het Architectuurboek n° 10: Radicale Gemeenplaatsen - Europese architectuur uit Vlaanderen
03/02/2013
Is onzichtbare psychiatrische zorg mogelijk?
Review van de opstart Pilootprojecten Zorg door de Vlaams Bouwmeester
06/11/2012
Limburg heeft ambitie / Limburg has ambition
Presentatie van de Startnota Provinciaal Bouwmeester Limburg / Presentation Initial Memo Limburg Government Architect
12/10/2012
Hoeveel vernieuwing kan de gevangenis verdragen ?
Lees hoe de modernisatie van de gevangenisarchitectuur in handen van Stéphane Beel begon en eindige bij het Ducpétiaux-model.
11/04/2012
Sociaal-realisme of zelfcensuur
Met Jonas Staal schreef BAVO een pleidooi voor een nieuw sociaal-realisme in de kunst. Sociaal-realisme is broodnodig in het tijdperk van de hysterische reproductie.
21/02/2012
Nu ook een schreeuw om architectuur!
Niet occupy-en, maar de gevestigde orde verleiden om in crisistijden te investeren in leuke projecten. Lees hier meer over de Studio for Unsollicited Architecture.
21/11/2011
Waarom kunstenaars niet fascistisch genoeg zijn
Lees het artikel in het decembernummer van Rekto:Verso.
29/08/2011
Artist Participation in South Africa
The international PR campaign to showcase Rotterdam's robust policy on artist participation is now also tapping into the emerging African art markets.
17/06/2011
Denkverbod op liberale kunst
Column over de stellingenoorlog naar aanleiding van de aangekondigde bezuinigingen in de cultuursector.
07/06/2011
Maak liberaal kunstbeleid liberaal
Lees BAVO's advies aan staatssecretaris Zijlstra met betrekking tot de noodgedwongen keuzen die de cultuursector in Nederland te wachten staat.
18/03/2011
International promotion campaign of the Office for Artist Participation kicks off
The City of Edinburgh will be the first to host an international promotion event of Rotterdam's innovative cultural policies for enforcing the participation of artists in heightening a city's competitiveness and securing social peace on the local level.
28/02/2011
Culture and Contestation
The essay 'Neo-Liberalism with Dutch Characteristics: The Big Fix-Up of the Netherlands and the Practice of Embedded Cultural Activism' is published in the book volume 'Culture and Contestation in the New Century'.
19/01/2011
Art and Activism
BAVO's essay 'Artists... one more effort to be really political!' is published in the volume 'Art and Activism in the age of Globalisation'.
20/10/2010
Boek verschenen: Too Active To Act
Het boek biedt een kritische analyse van de maatschappelijke betrokkenheid van culturele actoren in Nederland in de afgelopen tien jaar.
Events
|
Show all
01/02/2018
Commoning the Clinic
Read more about the Kanunnik Triest Square (designed by architects De Vylder Vinck Taillieu) in the Caritas psychiatric centre (Melle) and how it results from a participative process with psychiatrists, managers, staff, and patients.
.jpg)
.jpg)
De toekomst is aan het zorgerfgoed?
De nieuwbouwplannen van PC Caritas te Melle zijn niet mogelijk zonder de quasi volledige afbraak van de historische site. Het was een uitgangspunt dat op ons bord lag aan de start van de visieontwikkeling voor het masterplan van het psychiatrisch centrum van de toekomst. Niemand leek erg gelukkig met de situatie, maar een alternatief was er niet. Werkgroepen met artsen, directie, personeel én patiënten brachten onverwachts een kentering.
Hoe verder de gesprekken over nieuwbouw evolueerden, hoe minder slopen een realistische optie leek. Vooral de afbraak van het statige Sint-Jozef viel velen zwaar op de maag. De asbestverwijdering maakte dat de gapende wonde wekenlang tentoongesteld werd aan de voorbijganger. Het was de aanzet van een omgekeerd dominospel waarin afgeschreven gebouwen (Getijden, Technische Dienst, Lente, Jericho, Sint Jozef, Wasserij, ...) één voor één deel werden van de toekomstdroom.
De toekomstplannen die momenteel op stapel liggen spreken tot de verbeelding:
− De huidige technische dienst wordt omgebouwd tot feestzaal
− Getijden wordt ingericht als sociaal/repair café – in een werkgroep met patiënten gedoopt tot Café Den Hoek Af.
− Lente wordt in de toekomst omgebouwd tot Caritas Academie: een vormingscentrum met polyvalente ruimten die ook open staan voor verenigingen uit de buurt. Ook zal Lente kunstateliers huisvesten. Hierbij speelt de idee dat niet-therapeutische activiteiten evengoed een therapeutisch effect hebben.
− Jericho wordt het activiteitencentrum van Caritas. Het zal ruimte bieden voor o.a. therapie, fitness en onderwijs. Hier speelt de vraag van patiënten voor wie het huidige revalidatiecentrum REVA veel te marginaal gelegen was en ook weinig toegankelijk is. Revalidatie krijgt met Jericho een zichtbare, toegankelijke en gastvrije locatie.
− Sint-Jozef doet in de vorm van een ruïne dienst als statig decor van de geplande activiteitenzone in het hart van de campus. In de werkgroepen werd al snel gesproken over het Sint-Jozefsplein: een zomerterras met plaats voor koffiebar, krantenkiosk, optredens, brocantemarkt, kaatsbaan, wensmuur, enzovoorts. Het bestaande waterreservoir wordt gebruikt om een nat gebied met waterplanten aan te leggen.
− Wasserij wordt een hortus conclusus. Het is een antwoord op de vraag naar een beschermde buitenruimte te midden van de open groene grasvelden van Caritas. Louter de gevels blijven behouden. Binnenmuren worden verwijderd en vensters worden afgesloten (met hier en daar een opening voor vogels). De omsloten buitenruimte wordt ingericht als paradijstuin met waterfontein, bloemenperken, fruitbomen, moestuin, vogelnestjes en zitbankjes.
De reeks werkgroepen met artsen, directie, personeel én patiënten zette het denken in beweging waar financieel- en bouwtechnische obstakels het tot stilstand gebracht hadden.
Een subsidieregel was de belangrijkste drijfveer voor de tabula rasa. Als de kostprijs voor renovatie 75% is van de nieuwbouwkost dan subsidieert VIPA enkel nieuwbouw. Een andere motivatie was dat het paviljoenmodel zware personeelslast met zich meebrengt aangezien weinig functies gedeeld worden. Verwonderlijk is dat ook de betrokken architect adviseerde dat technisch niets meer aan te vangen was met de gebouwen.
De euthanasie van het zorgerfgoed is vanuit architecturaal standpunt nochtans een bevreemdende situatie. De paviljoenen, daterend uit 1908, zijn compacte casco-volumes van twee of drie bouwlagen. Het open grondplan maakt herindeling heel gemakkelijk. De historische gebouwen beantwoorden hiermee als geen ander aan de maxime die de eerste Vlaams Bouwmeester bOb Van Reeth aan de architectuur oplegde: duurzaam bouwen ligt in het vormgeven van intelligente ruïnes.
De duurzame architectuur werd ei zo na met de grond gelijk gemaakt ten voordele van weinig inspirerende bouwwerken. Zo vormen de paviljoenen in Caritas daterend uit het eind van de twintigste eeuw een waaier van doodlopende en spiegelende ziekenhuisgangen. Verpleegposten of zithoeken zijn de knooppunten van een schier oneindig gangenstelstel. Het grillige grondplan laat geen enkele aanpassing toe behalve het aanbouwen van telkens een nieuw stukje gang.
De idee van een intelligente ruïne wordt binnen Caritas niet alleen figuurlijk toegepast in termen van hergebruik (Lente en Jericho), maar ook letterlijk in het geval van Sint-Jozef en Wasserij. Ook zonder programma is het waard om erfgoed te redden van sloop. Ruïnes van kerken en kastelen spreken tot de verbeelding van jong en oud. Een ruïne heeft genoeg aan haar eigen nutteloosheid. Haar povere bestaansreden ligt in het stil getuigen van een vervlogen geschiedenis.
Het voortschrijdend inzicht ontwikkelde spontaan de hinderlijke restanten van het verleden tot stapsteen naar het psychiatrisch centrum van de toekomst. De sleutel werd gevonden in de werkgroepen. Iedereen begreep dat een update van de eeuwenoude gebouwen wellicht moeilijk en duur is binnen de huidige hygiëne- en veiligheidsnormen bij residentiële opname. Maar iedereen wist evengoed dat het psychiatrisch centrum van de toekomst niet alleen uit beddenhuizen bestaat.
References
Artikel geschreven in de marge van ontwerpend onderzoek naar het masterplan voor PC Caritas in Melle.
Artikel gepubliceerd in Psyche, jaargang 27 (1), februari 2015, uitgave van VVGG
