05/03/2018 - article
Architectuur in naam van de vader
Projects
|
Show all
News
|
Show all
22/12/2017
Uplace of Shopping K? Nee, bedankt
Artikel over de architectuur van een vals dilemma rond winkelcentra
18/12/2017
Dood van een dienstverlener
Column over het bouwen als olifant in de kamer van de architectuurcultuur.
06/12/2017
Het belachelijk sublieme in de Vlaamse architectuur
Artikel over humor als het teken van kritische afstand in de architectuur
17/10/2017
Verslaafd aan architectuur
Een artikel over de betekenis van de Biertempel discussie voor de architectuurcultuur in België
05/10/2017
Wafels, bier en architectuur
Een artikel naar aanleiding van de herbestemming van de Beurs in Brussel tot biertempel naar ontwerp van Robbrecht & Daem Architecten.
03/08/2017
Zorg dragen voor architectuur
Artikel over gebruik en postproductie in de architectuur naar aanleiding van het Jozef Plein in PC Cartias (Melle).
18/03/2017
Sprak er iemand over healing environment ?
Lees hier over de bijdrage van Charles Jencks en de postmoderne architectuur aan de ontmanteling van de kliniek.
22/02/2017
Pic Nic Architectuur
Een retroactief manifest voor Pic Nic the Streets als bijdrage aan de architectuurcultuur in België. > Version Française > English Version
13/02/2017
Wraak op de commons
Een artikel over het nakende einde voor Agrocité en de toekomst voor architectuur onder zelfbeheer.
03/02/2017
Architectuur van de schaamteplek
Wie grip wil krijgen op de problemen van in psychiatrische ziekenhuizen, begint bij het ontwerp van de isolatiekamer.
22/12/2016
Van Utopia naar Wuustwezel
Er zijn weinig termen die zo’n beladen betekenis hebben in de architectuurgeschiedenis als utopie. Version Français
21/12/2016
Relational Architecture
Read about the production proces of the Kanunnik Petrus Jozef Triest Square in the Psychiatric Centre Caritas, Melle. Article in Dutch / English / French
12/12/2016
Hoeveel samenwerking kan architectuur verdragen?
Artikel over de tentoonstelling 'Ensembles. Architectuur en Ambachtschap' in deSingel en Vlaams Architectuurinstituut.
15/10/2016
Bouwstenen voor het psychiatrisch centrum van de toekomst
Lees meer over de visieontwikkeling rond het psychiatrisch centrum van de toekomst gepubliceerd in Psyche.
03/10/2016
Eco-politiek in Brussel: Bas Smets en de Brussels Urban Landscape Biennial
Artikel over het nut en nadeel van landschapsarchitectuur als instrument voor regionale ontwikkeling in Brussel.
28/09/2016
Architectuur vol van verlangen
Artikel naar aanleiding van de opening van het Kanunnik Petrus Jozef Triest Plein in Melle.
26/09/2016
(Re)Politicize!
Proud to present the A+261 issue on architecture and politics - Dutch and French edition.
21/09/2016
Architectuur met schaduw
De 20ste eeuw baarde vele duivelspacten tussen architectuur en politiek. Opvallend genoeg wordt de architectuur van het Italiaanse fascisme tot op vandaag geprezen omwille van haar abstracte vormentaal. Dergelijke rehabilitatie is de architectuur van het Derde Rijk nooit te beurt gevallen. België heeft zo zijn eigen kleine trauma in de relatie met de politiek.
07/06/2016
Vakmannen aan het front
Een recensie over de bijdrage van Bravoure in de Architectuurbiennale van Venetie.
04/06/2016
Toiletemmers in Werelderfgoed
Er is iets curieus met de inrichting van de gevangenis van Merksplas, waar enkele weken geleden een opstand uitbrak. De geschiedenis van de site reflecteert een utopisch beeld van de gevangenis van de toekomst, de manier waarop omgegaan wordt met die geschiedenis symboliseert dan weer de gemiste kansen.
04/12/2015
FPC Gent: geen markt, geen gevangenis
De opening van het Forensisch Psychiatrisch Centrum in Gent zorgt na één jaar werking voor een grote opluchting - zelfs bij voormalige critici. De juiste vraag is niet of aanvankelijke bezorgheid terecht was, maar wel of de opluchting niet een beetje voorbarig is?
28/10/2015
Het penitentiair verdriet van België
In de bouw van het gevangenisdorp Haren vormen de lokale en regionale overheid samen front met de actiegroepen tegen de federale overheid - of toch niet? Hoe kunnen we de knoop tussen activisme en politiek ontwarren?
23/10/2015
Een psychiatrisch centrum bouwen we samen
Ook architectuur heeft zijn plaats op de Vlaamse Hersteldagen. Doe mee op 18 november in de Vooruit.
01/09/2015
Eindelijk een kennisplatform voor humane gevangenisarchitectuur
De website www.prisongear.be presenteert het onderzoek naar een humane gevangenisarchitectuur.
07/04/2015
Ontmanteling van de psychiatrische kliniek
Lees de gevalstudies over zorgarchitectuur in Vlaanderen gepubliceerd in Psyche
22/10/2014
Een sterke leefomgeving begint met ruimteregie
Wat deelt een onafgewerkte verkeersinfrastructuur in Godsheide, een vervallen vierkantshoeve in Grote Spouwen, een gesloten mijnkatedraal in de Eisdense Tuiwijk en een geplande gevangenis op Domein Riegersvliet?
21/08/2014
Wie is er bang van het Bouwmeestercollege?
Iedereen lijkt het roerend eens dat de Vlaamse architectuur zonder de Bouwmeester overgeleverd is aan de wetten van de markt en de willekeur van het politieke bedrijf. Lees de opinie 'De Bouwmeester en de onheilsprofeten'.
20/12/2013
A humane prison is coming to your neighbourhood
As part of the Conflict & Design Triennial the knowledge platform Prison Gear presents design studies that pave the way for a humane prison in Leopoldsburg, Belgium.
16/12/2013
Een humane gevangenis komt naar je toe
Als onderdeel van de Conflict & Design Triënnale presenteert Prison Gear twee visieontwerpen voor de toekomstige gevangenis op het militaire domein Reigersvliet in Leopoldsburg.
09/10/2013
Limburg City / Stad Limburg
Read the memorandum of the Limburg Europa Workshop / Lees de projectnota van Atelier Limburg Europa
15/09/2013
The dismantling of the psychiatric clinic
Read the case studies on care architecture in Flanders
21/08/2013
Wat is ontwerpend onderzoek?
Drie vragen over ontwerpend onderzoek, drie antwoorden vanuit de Noorderkempen.
10/04/2013
Heeft een gemeenplaats ook een gemene waarde ?
Commentaarstuk bij het Architectuurboek n° 10: Radicale Gemeenplaatsen - Europese architectuur uit Vlaanderen
03/02/2013
Is onzichtbare psychiatrische zorg mogelijk?
Review van de opstart Pilootprojecten Zorg door de Vlaams Bouwmeester
06/11/2012
Limburg heeft ambitie / Limburg has ambition
Presentatie van de Startnota Provinciaal Bouwmeester Limburg / Presentation Initial Memo Limburg Government Architect
12/10/2012
Hoeveel vernieuwing kan de gevangenis verdragen ?
Lees hoe de modernisatie van de gevangenisarchitectuur in handen van Stéphane Beel begon en eindige bij het Ducpétiaux-model.
11/04/2012
Sociaal-realisme of zelfcensuur
Met Jonas Staal schreef BAVO een pleidooi voor een nieuw sociaal-realisme in de kunst. Sociaal-realisme is broodnodig in het tijdperk van de hysterische reproductie.
21/02/2012
Nu ook een schreeuw om architectuur!
Niet occupy-en, maar de gevestigde orde verleiden om in crisistijden te investeren in leuke projecten. Lees hier meer over de Studio for Unsollicited Architecture.
21/11/2011
Waarom kunstenaars niet fascistisch genoeg zijn
Lees het artikel in het decembernummer van Rekto:Verso.
29/08/2011
Artist Participation in South Africa
The international PR campaign to showcase Rotterdam's robust policy on artist participation is now also tapping into the emerging African art markets.
17/06/2011
Denkverbod op liberale kunst
Column over de stellingenoorlog naar aanleiding van de aangekondigde bezuinigingen in de cultuursector.
07/06/2011
Maak liberaal kunstbeleid liberaal
Lees BAVO's advies aan staatssecretaris Zijlstra met betrekking tot de noodgedwongen keuzen die de cultuursector in Nederland te wachten staat.
18/03/2011
International promotion campaign of the Office for Artist Participation kicks off
The City of Edinburgh will be the first to host an international promotion event of Rotterdam's innovative cultural policies for enforcing the participation of artists in heightening a city's competitiveness and securing social peace on the local level.
28/02/2011
Culture and Contestation
The essay 'Neo-Liberalism with Dutch Characteristics: The Big Fix-Up of the Netherlands and the Practice of Embedded Cultural Activism' is published in the book volume 'Culture and Contestation in the New Century'.
19/01/2011
Art and Activism
BAVO's essay 'Artists... one more effort to be really political!' is published in the volume 'Art and Activism in the age of Globalisation'.
20/10/2010
Boek verschenen: Too Active To Act
Het boek biedt een kritische analyse van de maatschappelijke betrokkenheid van culturele actoren in Nederland in de afgelopen tien jaar.
Events
|
Show all
01/02/2018
Commoning the Clinic
Read more about the Kanunnik Triest Square (designed by architects De Vylder Vinck Taillieu) in the Caritas psychiatric centre (Melle) and how it results from a participative process with psychiatrists, managers, staff, and patients.
.jpg)
.jpg)
Lijdt ook u aan ziekenhuispsychastenie?
De patiënt krijgt een nieuwe centrale plaats binnen de geestelijke gezondheidszorg. De toekomst ligt in zorgtrajecten waarin zorg zo dicht mogelijk bij de thuissituatie aangeboden wordt. De patiënt moet zich niet langer voor elke behandeling of zorg verplaatsen naar het psychiatrisch ziekenhuis.
De verandering maakt dat de psychiatrische zorg minder fysiek aanwezig is. En toch toont de toegepaste beeldspraak dat ook de nieuwe zorgrelaties een ruimtelijke opdracht vormen. We spreken over het verlagen van de drempel naar psychiatrische zorg, over het ontmantelen van het psychiatrisch instituut en het aanbieden van extramurale zorg.
De centrale plaats voor de patiënt werpt een nieuw licht op de uitspraak van Michel Foucault. Hij schreef over de opkomende psychiatrische wetenschap: “Voor de inspecterende blik van de arts wordt een patiënt als vanzelf een beetje ziek.”Foucault bekritiseerde hiermee de overlevering van de patiënt aan de almachtige en alwetende persoon van de arts.
Wat ons interesseert is of er binnen de psychiatrische zorg zoiets bestaat als een inspecterende blik van de architectuur. Rem Koolhaas stelde immers over het bouwen ten tijde van het modernisme: “Het is de architectuur die iedereen diagnosticeert als op één of andere manier hulpbehoevend.” Hij droomde van een architectuur die integendeel een soort van bovenmenselijke kracht opriep.
De uitspraak van Rem Koolhaas is op twee manieren relevant voor de zorgarchitectuur. In de eerste plaats wordt gesuggereerd dat het ruimtelijke kader een eerste aankondiging biedt van wat de patiënt te wachten staat in het kabinet van de arts.
Een vernieuwing van de zorgrelatie tussen patiënt en arts moet daarom beginnen bij het ruimtelijke kader waarin het koppel optreedt.
Ten tweede is het belangrijk om niet eenzijdig te focussen op de patiënt. Als het citaat hierboven spreekt over ‘iedereen’ dan denken we best aan niet alleen patiënten, maar ook artsen, personeel, verpleegkundigen, directie, bezoekers, buurtbewoners, … Iedereen wordt gediagnosticeerd als op de één of andere manier hulpbehoevend.
Zo is het gebruikelijk om afdelingen te benoemen op een manier die onmiddellijk appelleert aan de zwakke gemoedstoestand van haar gebruiker. Of wat te denken van het verloren lopen van patiënten, bezoekers én nieuw personeel in een doolhof van gebouwen en afdelingen? Om nog maar te zwijgen over de weinig centrale ligging van psychiatrische instellingen die daardoor ontstoken blijven van elke normale stedelijke voorziening.
Het is gemakkelijk om hulpbehoevende patiënten in te beelden, maar een hulpbehoevende architectuur is dus minstens even prangend. Zo worden gasten van ziekenhuizen doorgaans overdonderd met een bombardement aan verkeerstekens en lijntekeningen die hem/haar wegwijs maken. De vraag is of hulpmiddelen iets verhelpen of juist bijdragen aan het verlies van navigatievermogens.
Het lijkt er eerder op dat de hulpmiddelen bijdragen aan een vorm van ziekenhuispsychasthenie. Edward Soja hanteerde de term psychasthenie om de gebrekkige coördinatie in grootsteden te duiden. Bij gebrek aan mogelijkheden om de eigen grenzen af te bakenen worden we gedwongen tot een aanpassing aan de situatie waarin wij ons bevinden. Ook in de zorgarchitectuur lijkt het levend organisme te verdwijnen in de gerepresenteerde ruimte.
Healing environment is het modewoord in de poging om het ziekenhuis te normaliseren. Er wordt alles gedaan om de klinische architectuur op te smukken met kleurige taferelen, relaxerende ruimten en gebruiksvriendelijke balies. De simulaties kunnen echter moeilijk het kunstmatige en dwangmatige karakter ervan verbergen.
De beelden van healing environmentszijn lachwekkend als de betekenis ervan niet zo zorgwekkend is binnen de context van de geestelijke gezondheidszorg. De patiënt lijkt wel een schim van zichzelf geworden in een omgeving die alle gelijkenissen heeft met een hotelkamer of zakenlobby. De patiënt kan een rustgevende tuin aanstaren, maar kan die onmogelijk betreden, laat staan onkruid wieden. De spontaniteit van het leven is in ieder geval ver te zoeken.
We mogen de impact van architectuur op het zorgaanbod niet overschatten. Veel hangt af van het menselijke aspect en we gaan er van uit dat artsen en personeel het beste van zichzelf geven. We mogen architectuur echter ook niet onderschatten. Architectuur legt de vorm vast waarbinnen de zorg aangeboden wordt en bepaalt zo wat mogelijk en onmogelijk is.
De architectuur van psychiatrische instellingen markeert een grens met de buitenwereld evengoed als dat het de grenzen en mogelijkheden vastlegt binnen het psychiatrisch instituut. De buitengrens wordt vandaag hertekend door afdelingen in het gewone stadsweefsel onder te brengen (zoals pvt’s en beschut wonen) en outreach (cgg, thuiszorg, …). De grootste uitdaging ligt in het hertekenen van wat je de interne grenzen van de psychiatrische instelling kan noemen.
(Artikel geschreven in de marge van ontwerpend onderzoek naar het masterplan voor PC Caritas in Melle.)
References
Artikel gepubliceerd in Psyche, jaargang 26 (4), december 2014, uitgave van VVGG
