05/03/2018 - article
Architectuur in naam van de vader
Projects
|
Show all
News
|
Show all
22/12/2017
Uplace of Shopping K? Nee, bedankt
Artikel over de architectuur van een vals dilemma rond winkelcentra
18/12/2017
Dood van een dienstverlener
Column over het bouwen als olifant in de kamer van de architectuurcultuur.
06/12/2017
Het belachelijk sublieme in de Vlaamse architectuur
Artikel over humor als het teken van kritische afstand in de architectuur
17/10/2017
Verslaafd aan architectuur
Een artikel over de betekenis van de Biertempel discussie voor de architectuurcultuur in België
05/10/2017
Wafels, bier en architectuur
Een artikel naar aanleiding van de herbestemming van de Beurs in Brussel tot biertempel naar ontwerp van Robbrecht & Daem Architecten.
03/08/2017
Zorg dragen voor architectuur
Artikel over gebruik en postproductie in de architectuur naar aanleiding van het Jozef Plein in PC Cartias (Melle).
18/03/2017
Sprak er iemand over healing environment ?
Lees hier over de bijdrage van Charles Jencks en de postmoderne architectuur aan de ontmanteling van de kliniek.
22/02/2017
Pic Nic Architectuur
Een retroactief manifest voor Pic Nic the Streets als bijdrage aan de architectuurcultuur in België. > Version Française > English Version
13/02/2017
Wraak op de commons
Een artikel over het nakende einde voor Agrocité en de toekomst voor architectuur onder zelfbeheer.
03/02/2017
Architectuur van de schaamteplek
Wie grip wil krijgen op de problemen van in psychiatrische ziekenhuizen, begint bij het ontwerp van de isolatiekamer.
22/12/2016
Van Utopia naar Wuustwezel
Er zijn weinig termen die zo’n beladen betekenis hebben in de architectuurgeschiedenis als utopie. Version Français
21/12/2016
Relational Architecture
Read about the production proces of the Kanunnik Petrus Jozef Triest Square in the Psychiatric Centre Caritas, Melle. Article in Dutch / English / French
12/12/2016
Hoeveel samenwerking kan architectuur verdragen?
Artikel over de tentoonstelling 'Ensembles. Architectuur en Ambachtschap' in deSingel en Vlaams Architectuurinstituut.
15/10/2016
Bouwstenen voor het psychiatrisch centrum van de toekomst
Lees meer over de visieontwikkeling rond het psychiatrisch centrum van de toekomst gepubliceerd in Psyche.
03/10/2016
Eco-politiek in Brussel: Bas Smets en de Brussels Urban Landscape Biennial
Artikel over het nut en nadeel van landschapsarchitectuur als instrument voor regionale ontwikkeling in Brussel.
28/09/2016
Architectuur vol van verlangen
Artikel naar aanleiding van de opening van het Kanunnik Petrus Jozef Triest Plein in Melle.
26/09/2016
(Re)Politicize!
Proud to present the A+261 issue on architecture and politics - Dutch and French edition.
21/09/2016
Architectuur met schaduw
De 20ste eeuw baarde vele duivelspacten tussen architectuur en politiek. Opvallend genoeg wordt de architectuur van het Italiaanse fascisme tot op vandaag geprezen omwille van haar abstracte vormentaal. Dergelijke rehabilitatie is de architectuur van het Derde Rijk nooit te beurt gevallen. België heeft zo zijn eigen kleine trauma in de relatie met de politiek.
07/06/2016
Vakmannen aan het front
Een recensie over de bijdrage van Bravoure in de Architectuurbiennale van Venetie.
04/06/2016
Toiletemmers in Werelderfgoed
Er is iets curieus met de inrichting van de gevangenis van Merksplas, waar enkele weken geleden een opstand uitbrak. De geschiedenis van de site reflecteert een utopisch beeld van de gevangenis van de toekomst, de manier waarop omgegaan wordt met die geschiedenis symboliseert dan weer de gemiste kansen.
04/12/2015
FPC Gent: geen markt, geen gevangenis
De opening van het Forensisch Psychiatrisch Centrum in Gent zorgt na één jaar werking voor een grote opluchting - zelfs bij voormalige critici. De juiste vraag is niet of aanvankelijke bezorgheid terecht was, maar wel of de opluchting niet een beetje voorbarig is?
28/10/2015
Het penitentiair verdriet van België
In de bouw van het gevangenisdorp Haren vormen de lokale en regionale overheid samen front met de actiegroepen tegen de federale overheid - of toch niet? Hoe kunnen we de knoop tussen activisme en politiek ontwarren?
23/10/2015
Een psychiatrisch centrum bouwen we samen
Ook architectuur heeft zijn plaats op de Vlaamse Hersteldagen. Doe mee op 18 november in de Vooruit.
01/09/2015
Eindelijk een kennisplatform voor humane gevangenisarchitectuur
De website www.prisongear.be presenteert het onderzoek naar een humane gevangenisarchitectuur.
07/04/2015
Ontmanteling van de psychiatrische kliniek
Lees de gevalstudies over zorgarchitectuur in Vlaanderen gepubliceerd in Psyche
22/10/2014
Een sterke leefomgeving begint met ruimteregie
Wat deelt een onafgewerkte verkeersinfrastructuur in Godsheide, een vervallen vierkantshoeve in Grote Spouwen, een gesloten mijnkatedraal in de Eisdense Tuiwijk en een geplande gevangenis op Domein Riegersvliet?
21/08/2014
Wie is er bang van het Bouwmeestercollege?
Iedereen lijkt het roerend eens dat de Vlaamse architectuur zonder de Bouwmeester overgeleverd is aan de wetten van de markt en de willekeur van het politieke bedrijf. Lees de opinie 'De Bouwmeester en de onheilsprofeten'.
20/12/2013
A humane prison is coming to your neighbourhood
As part of the Conflict & Design Triennial the knowledge platform Prison Gear presents design studies that pave the way for a humane prison in Leopoldsburg, Belgium.
16/12/2013
Een humane gevangenis komt naar je toe
Als onderdeel van de Conflict & Design Triënnale presenteert Prison Gear twee visieontwerpen voor de toekomstige gevangenis op het militaire domein Reigersvliet in Leopoldsburg.
09/10/2013
Limburg City / Stad Limburg
Read the memorandum of the Limburg Europa Workshop / Lees de projectnota van Atelier Limburg Europa
15/09/2013
The dismantling of the psychiatric clinic
Read the case studies on care architecture in Flanders
21/08/2013
Wat is ontwerpend onderzoek?
Drie vragen over ontwerpend onderzoek, drie antwoorden vanuit de Noorderkempen.
10/04/2013
Heeft een gemeenplaats ook een gemene waarde ?
Commentaarstuk bij het Architectuurboek n° 10: Radicale Gemeenplaatsen - Europese architectuur uit Vlaanderen
03/02/2013
Is onzichtbare psychiatrische zorg mogelijk?
Review van de opstart Pilootprojecten Zorg door de Vlaams Bouwmeester
06/11/2012
Limburg heeft ambitie / Limburg has ambition
Presentatie van de Startnota Provinciaal Bouwmeester Limburg / Presentation Initial Memo Limburg Government Architect
12/10/2012
Hoeveel vernieuwing kan de gevangenis verdragen ?
Lees hoe de modernisatie van de gevangenisarchitectuur in handen van Stéphane Beel begon en eindige bij het Ducpétiaux-model.
11/04/2012
Sociaal-realisme of zelfcensuur
Met Jonas Staal schreef BAVO een pleidooi voor een nieuw sociaal-realisme in de kunst. Sociaal-realisme is broodnodig in het tijdperk van de hysterische reproductie.
21/02/2012
Nu ook een schreeuw om architectuur!
Niet occupy-en, maar de gevestigde orde verleiden om in crisistijden te investeren in leuke projecten. Lees hier meer over de Studio for Unsollicited Architecture.
21/11/2011
Waarom kunstenaars niet fascistisch genoeg zijn
Lees het artikel in het decembernummer van Rekto:Verso.
29/08/2011
Artist Participation in South Africa
The international PR campaign to showcase Rotterdam's robust policy on artist participation is now also tapping into the emerging African art markets.
17/06/2011
Denkverbod op liberale kunst
Column over de stellingenoorlog naar aanleiding van de aangekondigde bezuinigingen in de cultuursector.
07/06/2011
Maak liberaal kunstbeleid liberaal
Lees BAVO's advies aan staatssecretaris Zijlstra met betrekking tot de noodgedwongen keuzen die de cultuursector in Nederland te wachten staat.
18/03/2011
International promotion campaign of the Office for Artist Participation kicks off
The City of Edinburgh will be the first to host an international promotion event of Rotterdam's innovative cultural policies for enforcing the participation of artists in heightening a city's competitiveness and securing social peace on the local level.
28/02/2011
Culture and Contestation
The essay 'Neo-Liberalism with Dutch Characteristics: The Big Fix-Up of the Netherlands and the Practice of Embedded Cultural Activism' is published in the book volume 'Culture and Contestation in the New Century'.
19/01/2011
Art and Activism
BAVO's essay 'Artists... one more effort to be really political!' is published in the volume 'Art and Activism in the age of Globalisation'.
20/10/2010
Boek verschenen: Too Active To Act
Het boek biedt een kritische analyse van de maatschappelijke betrokkenheid van culturele actoren in Nederland in de afgelopen tien jaar.
Events
|
Show all
01/02/2018
Commoning the Clinic
Read more about the Kanunnik Triest Square (designed by architects De Vylder Vinck Taillieu) in the Caritas psychiatric centre (Melle) and how it results from a participative process with psychiatrists, managers, staff, and patients.
.jpg)
.jpg)
Ontmanteling van de psychiatrische kliniek
Het ruimtelijk masterplan voor PC Dr. Guislain te Gent
Het psychiatrisch centrum Dr. Guislain, onderdeel van de vzw Broeders van Liefde, is gevestigd in een monumentale site die dateert uit de 19de eeuw. Het plan van het ziekenhuis is naar de hand van Jozef Guislain die pionierde in de medische behandeling van krankzinnigheid. De behandeling moest bij voorkeur plaatsgrijpen in een groene omgeving ten noorden van de stad Gent waar de patiënten rust genoten van rust, vrijheid en veiligheid. Door de tijd heen werd het psychiatrisch centrum ingehaald door de verstedelijking waardoor de kloosterburcht nu deel uitmaakt van de voorstad.
In 2007 kreeg architect Patrick Lefebure de opdracht om het masterplan uit te werken naar aanleiding van de nieuwbouw van een gastenverblijf van 20 bedden. Een bijkomende, maar niet minder belangrijke aanleiding was de vraag vanuit stadsdiensten om de boomgaard open te stellen als park voor de buurtbewoners. Het voorstel was onbespreekbaar voor de Broeders van Liefde. Hoewel de tuinen reeds informeel gebruikt worden door buurtbewoners, leidt de actieve promotie van het instellingsterrein tot publiek domein tot een conflict leiden in het zorgprogramma. Een deel van de patiëntenpopulatie heeft immers nood aan een prikkelarme omgeving.
De vraag van de Stad Gent tekent de geschiedenis van de zorgcampus en de veranderende beeldvorming rond geestelijke gezondheidszorg. Het psychiatrisch centrum heeft haar aparte status in de stad verloren en verschijnt vandaag voor een buitenstaander als een waardevolle groenzone te midden van een dicht bebouwde volkswijk. De positieve beeldvorming wordt in de hand gewerkt door het culturele programma, maar evengoed door ingrepen op de gebouwde infrastructuur. Zo zijn de slaapzalen al lang vervangen door individuele kamers in plaats. Ook is een extra toegang gerealiseerd aan de Francisco Ferrerlaan door de aankoop en sloop van een autoherstelplaats. Op de koop toe verplicht de wetgeving om het nieuwe psychiatrische verzorgingstehuis net buiten het instellingsterrein in te richten, waardoor een de instellingsmuur opnieuw doorbroken wordt aan de Lorkenstraat .
Deze en andere ingrepen maken dat de klinische atmosfeer in het psychiatrisch centrum steeds meer naar de achtergrond verdwijnt en zich presenteert als een volwaardig maatschappelijk programma. De vraag van de Stad Gent dwong het psychiatrisch centrum echter om de infrastructurele vertaling van het zorgstrategisch plan te heroverwegen en een coherente ruimtelijke ontwikkelingsvisie te formuleren. De spontane ontwikkelingen die het psychiatrisch centrum reeds doormaakte, vormen de basis van twee ontwikkelingslijnen.
In de eerste plaats worden de kansen benut die ontstaan langs de zoom van het instellingsterrein. De nabijheid van het stedelijke weefsel biedt mogelijkheden om verbindingen te leggen met de buitenwereld. Op die manier kan een open terrein ontstaan die niet langer geconcentreerd is op het oude indrukwekkende toegangsportaal. Zo heeft de nieuwe toegang aan de Francisco Ferrerlaan heel wat verkeerstromen overgenomen door de strategische inplanting van de parking en de nieuwe voedingsdienst. Ook is het psychiatrisch verzorgingstehuis Lorkenstraat rechtstreeks toegankelijk door de nieuwbouw in te planten als een beluik dat aansluit op de gelijknamige straat. Beide toegangen zijn controleerbaar naar gelang de noden van het moment.
Het ontwikkelingsschema borduurt verder op deze verdichting in de marge van de instelling. Een verdere uitbreiding van het psychiatrisch verzorgingstehuis Lorkenstraat is voorzien in de vorm van een beluik in het verlengde van de straat. Ook is aan de uiterste noordgrens van de instelling een uitbreidingszone voorzien die een antwoord vormt op de aanpalende rijwoningen en achtertuintjes. De vooropgestelde uitbreidingszones vertalen zo op eigenzinnige manier de woningtypologie in de buurt rondom de instelling – zowel in haar voorkomen op de straat als in de kleine achtertuintjes en dito achterbouwsels. De patiënten wonen samen in quasi individuele woningen die onderling niettemin verbonden zijn door strategische doorsteekjes, patio’s en dienstgangen.
In de tweede plaats worden de kansen benut die ontstaan in het historische ziekenhuiscomplex. De 19de eeuwse infrastructuur is moeilijk aan te passen naar de hedendaagse normen op vlak van zorg en huisvesting. Afbraak is echter ongewenst gezien de uitzonderlijke erfgoedwaarde van de gebouwen. De concentratie van het zorgprogramma in nieuwbouw in de marge van de instelling laat toe dat het historische gebouwencomplex verder ontwikkeld worden ten behoeve van publieke functies, zoals het museum, het vormingscentrum en de school. Tegelijk worden nieuwe, beperkte bouwenveloppes getekend die recht doen aan de ruimtelijke structuur van het gebouwencomplex. Zo past de nieuwe vleugel voor het nieuwe gastenverblijf naadloos aan op de kloosterarchitectuur van het oude hospitaal en vervolledigt het deze structuur met een nieuwe ingesloten tuin.
Beide ontwikkelingslijnen passen in de algemene doelstelling van het masterplan om een verzorgde woonomgeving voor patiënten uit te bouwen zonder afbreuk te doen aan de klinische functie. In de huiselijke omgeving staan algemeen menselijke woonverlangens centraal, zoals veiligheid, restruimten en identiteit. Deze aspecten van het wonen werden binnen het ruimtelijk regime van de oude collectieve woonvoorzieningen ontzegd aan psychiatrische patiënten. Vandaag krijgt elke patiënt niet alleen recht op een eigen kamer met bed en lavabo, maar evengoed het recht om zichzelf te zijn in een genormaliseerd stedelijk weefsel .
De ruimtelijke omgeving voor psychiatrische zorg wordt omgevormd van een omgeving voor klinische behandeling tot een woonomgeving waarin een individuele patiënt zich kan thuis voelen. De identificatie wordt onder de patiënten versterkt door de simulatie van een normaal stedelijk weefsel waarin ook plaats is voor restruimten zodat een individu zich vrij kan bewegen. De tuinen – gevrijwaard als groene long door de verdichting in de marge van de instelling – zijn hiertoe onmisbare bouwstenen. Het ruimtelijk masterplan is zo de eerste stap om de historische vervreemding in een psychiatrisch ziekenhuis ongedaan te maken.
References
Artikel gepubliceerd in Psyche, jaargang 24 (1), februari 2012, een uitgave van VVGG.
