Uplace of Shopping K? Nee, bedankt
Artikel over de architectuur van een vals dilemma rond winkelcentra
Dood van een dienstverlener
Column over het bouwen als olifant in de kamer van de architectuurcultuur.
Het belachelijk sublieme in de Vlaamse architectuur
Artikel over humor als het teken van kritische afstand in de architectuur
Verslaafd aan architectuur
Een artikel over de betekenis van de Biertempel discussie voor de architectuurcultuur in België
Wafels, bier en architectuur
Een artikel naar aanleiding van de herbestemming van de Beurs in Brussel tot biertempel naar ontwerp van Robbrecht & Daem Architecten.
Zorg dragen voor architectuur
Artikel over gebruik en postproductie in de architectuur naar aanleiding van het Jozef Plein in PC Cartias (Melle).
Sprak er iemand over healing environment ?
Lees hier over de bijdrage van Charles Jencks en de postmoderne architectuur aan de ontmanteling van de kliniek.
Pic Nic Architectuur
Een retroactief manifest voor Pic Nic the Streets als bijdrage aan de architectuurcultuur in België. > Version Française > English Version
Wraak op de commons
Een artikel over het nakende einde voor Agrocité en de toekomst voor architectuur onder zelfbeheer.
Architectuur van de schaamteplek
Wie grip wil krijgen op de problemen van in psychiatrische ziekenhuizen, begint bij het ontwerp van de isolatiekamer.
Van Utopia naar Wuustwezel
Er zijn weinig termen die zo’n beladen betekenis hebben in de architectuurgeschiedenis als utopie. Version Français
Relational Architecture
Read about the production proces of the Kanunnik Petrus Jozef Triest Square in the Psychiatric Centre Caritas, Melle. Article in Dutch / English / French
Hoeveel samenwerking kan architectuur verdragen?
Artikel over de tentoonstelling 'Ensembles. Architectuur en Ambachtschap' in deSingel en Vlaams Architectuurinstituut.
Bouwstenen voor het psychiatrisch centrum van de toekomst
Lees meer over de visieontwikkeling rond het psychiatrisch centrum van de toekomst gepubliceerd in Psyche.
Eco-politiek in Brussel: Bas Smets en de Brussels Urban Landscape Biennial
Artikel over het nut en nadeel van landschapsarchitectuur als instrument voor regionale ontwikkeling in Brussel.
Architectuur vol van verlangen
Artikel naar aanleiding van de opening van het Kanunnik Petrus Jozef Triest Plein in Melle.
(Re)Politicize!
Proud to present the A+261 issue on architecture and politics - Dutch and French edition.
Architectuur met schaduw
De 20ste eeuw baarde vele duivelspacten tussen architectuur en politiek. Opvallend genoeg wordt de architectuur van het Italiaanse fascisme tot op vandaag geprezen omwille van haar abstracte vormentaal. Dergelijke rehabilitatie is de architectuur van het Derde Rijk nooit te beurt gevallen. België heeft zo zijn eigen kleine trauma in de relatie met de politiek.
Vakmannen aan het front
Een recensie over de bijdrage van Bravoure in de Architectuurbiennale van Venetie.
Toiletemmers in Werelderfgoed
Er is iets curieus met de inrichting van de gevangenis van Merksplas, waar enkele weken geleden een opstand uitbrak. De geschiedenis van de site reflecteert een utopisch beeld van de gevangenis van de toekomst, de manier waarop omgegaan wordt met die geschiedenis symboliseert dan weer de gemiste kansen.
FPC Gent: geen markt, geen gevangenis
De opening van het Forensisch Psychiatrisch Centrum in Gent zorgt na één jaar werking voor een grote opluchting - zelfs bij voormalige critici. De juiste vraag is niet of aanvankelijke bezorgheid terecht was, maar wel of de opluchting niet een beetje voorbarig is?
Het penitentiair verdriet van België
In de bouw van het gevangenisdorp Haren vormen de lokale en regionale overheid samen front met de actiegroepen tegen de federale overheid - of toch niet? Hoe kunnen we de knoop tussen activisme en politiek ontwarren?
Een psychiatrisch centrum bouwen we samen
Ook architectuur heeft zijn plaats op de Vlaamse Hersteldagen. Doe mee op 18 november in de Vooruit.
Eindelijk een kennisplatform voor humane gevangenisarchitectuur
De website www.prisongear.be presenteert het onderzoek naar een humane gevangenisarchitectuur.
Ontmanteling van de psychiatrische kliniek
Lees de gevalstudies over zorgarchitectuur in Vlaanderen gepubliceerd in Psyche
Een sterke leefomgeving begint met ruimteregie
Wie is er bang van het Bouwmeestercollege?
Iedereen lijkt het roerend eens dat de Vlaamse architectuur zonder de Bouwmeester overgeleverd is aan de wetten van de markt en de willekeur van het politieke bedrijf. Lees de opinie 'De Bouwmeester en de onheilsprofeten'.
A humane prison is coming to your neighbourhood
As part of the Conflict & Design Triennial the knowledge platform Prison Gear presents design studies that pave the way for a humane prison in Leopoldsburg, Belgium.
Een humane gevangenis komt naar je toe
Als onderdeel van de Conflict & Design Triënnale presenteert Prison Gear twee visieontwerpen voor de toekomstige gevangenis op het militaire domein Reigersvliet in Leopoldsburg.
Limburg City / Stad Limburg
Read the memorandum of the Limburg Europa Workshop / Lees de projectnota van Atelier Limburg Europa
The dismantling of the psychiatric clinic
Read the case studies on care architecture in Flanders
Wat is ontwerpend onderzoek?
Drie vragen over ontwerpend onderzoek, drie antwoorden vanuit de Noorderkempen.
Heeft een gemeenplaats ook een gemene waarde ?
Commentaarstuk bij het Architectuurboek n° 10: Radicale Gemeenplaatsen - Europese architectuur uit Vlaanderen
Is onzichtbare psychiatrische zorg mogelijk?
Review van de opstart Pilootprojecten Zorg door de Vlaams Bouwmeester
Limburg heeft ambitie / Limburg has ambition
Presentatie van de Startnota Provinciaal Bouwmeester Limburg / Presentation Initial Memo Limburg Government Architect
Hoeveel vernieuwing kan de gevangenis verdragen ?
Lees hoe de modernisatie van de gevangenisarchitectuur in handen van Stéphane Beel begon en eindige bij het Ducpétiaux-model.
Sociaal-realisme of zelfcensuur
Met Jonas Staal schreef BAVO een pleidooi voor een nieuw sociaal-realisme in de kunst. Sociaal-realisme is broodnodig in het tijdperk van de hysterische reproductie.
Nu ook een schreeuw om architectuur!
Niet occupy-en, maar de gevestigde orde verleiden om in crisistijden te investeren in leuke projecten. Lees hier meer over de Studio for Unsollicited Architecture.
Waarom kunstenaars niet fascistisch genoeg zijn
Lees het artikel in het decembernummer van Rekto:Verso.
Artist Participation in South Africa
The international PR campaign to showcase Rotterdam's robust policy on artist participation is now also tapping into the emerging African art markets.
Denkverbod op liberale kunst
Column over de stellingenoorlog naar aanleiding van de aangekondigde bezuinigingen in de cultuursector.
Maak liberaal kunstbeleid liberaal
Lees BAVO's advies aan staatssecretaris Zijlstra met betrekking tot de noodgedwongen keuzen die de cultuursector in Nederland te wachten staat.
International promotion campaign of the Office for Artist Participation kicks off
The City of Edinburgh will be the first to host an international promotion event of Rotterdam's innovative cultural policies for enforcing the participation of artists in heightening a city's competitiveness and securing social peace on the local level.
Culture and Contestation
The essay 'Neo-Liberalism with Dutch Characteristics: The Big Fix-Up of the Netherlands and the Practice of Embedded Cultural Activism' is published in the book volume 'Culture and Contestation in the New Century'.
Art and Activism
BAVO's essay 'Artists... one more effort to be really political!' is published in the volume 'Art and Activism in the age of Globalisation'.
Boek verschenen: Too Active To Act
Het boek biedt een kritische analyse van de maatschappelijke betrokkenheid van culturele actoren in Nederland in de afgelopen tien jaar.
Commoning the Clinic
Read more about the Kanunnik Triest Square (designed by architects De Vylder Vinck Taillieu) in the Caritas psychiatric centre (Melle) and how it results from a participative process with psychiatrists, managers, staff, and patients.

Architectuur of je leven
De tentoonstelling Double or Nothing in Bozar (Brussel) presenteert het oeuvre van het Belgische bureau 51N4E. In de openingslezing bood Peter Swinnen het architectenpubliek inzicht in de bedrijfsethiek van het succesvolle ontwerpbureau.
Het werk van 51N4E roept vragen op. Architectuurtheoretici breken zich het hoofd of hun werk nu anekdotisch is dan wel singulier.* Het zou elke geschiedenis ontkennen en weigeren definitieve stelling in te nemen. Deze verwarring in de achterhoede is onterecht. De openingslezing laat niet de minste twijfel over de positie van 51N4E.
Peter Swinnen lanceerde enkele heldere oneliners die de diverse projecten van 51N4E in een juist daglicht stellen. De toespraak was niet vrijblijvend. Swinnen, sinds 2010 ook Vlaams Bouwmeester, riep het aanwezige architectenpubliek meermaals op om de stellingen te overdenken als de basis van een eigentijdse ontwerppraktijk.
1) Verhoog de ambitie, schort ongeloof op
Elk project gaat uit van urgentie en van bewustzijn dat architectuur de samenleving maakt. Ongeloof en cynisme zijn hierbij houdingen die weinig bijbrengen. Een architect kan zich op twee manieren verhouden tot datgene wat zich aandient: het uit de weg ruimen of het een plaats geven. Dat geldt evenzeer als het gaat om onzin. Swinnen toont een beeld van een boom die in de weg staat op een stoep. Het gebruik van een ruwbouw als tribune naast een voetbalveld ergens in Albanië dient als subliem voorbeeld. Architectuur is het veranderen van geijkte verwachtingspatronen en het opnieuw bepalen van de positie van de gebruiker.
2) Twijfel is onaangenaam, maar zekerheid is belachelijk
Ongeloof is niet hetzelfde als twijfel. Voor een geslaagd project is permanente twijfel noodzakelijk. Zekerheid doodt creativiteit en is nefast voor beleving. Het ontwerp van de Double or Nothing tentoonstelling baseert zich op deze twijfel. De scenografie van de tentoonstelling doorbreekt de gebruikelijke route voor architectuurtentoonstellingen in Bozar. De tentoonstelling bestaat uit vier deeltentoonstellingen in verspreide, eerder onzichtbare kamers die onderling niet verbonden zijn. De presentaties laten de bezoeker zo de historische museumarchitectuur van Victor Horta anders beleven en haken tegelijk in op andere publiekstromen.
3) Architectuur is geen systeem, maar directe actie in de stad
De vele projecten in Tirana tonen hoe architectuur inspeelt op de context en haar tegelijk aanpast naar de eigen manier van doen. De TID Tower is onderdeel van een masterplan van tien torens en gaat een onderhandeling aan met de andere landmarks in de stad, zoals de Moskee, Kloktoren en Skanderbergplein. De nevenschikking zorgt voor een surrealistisch eindbeeld waarin verschillende historische tijdvakken en ideologieën samenkomen. De uitdaging van de toren is het opvangen van het bijzondere licht in de stad. Het instrument hiertoe is de eindeloze repetitie van een identiek gevelpaneel op een toren waarvan de vorm verglijdt van ellips tot rechthoek. Het ontwerpproces transformeert in een permanente werfvergadering door het testen op modellen en mede door de afwezigheid van stedenbouwkundige voorschriften. Het ontwerp voor het centrale Skanderbergplein in Tirana schept ruimte in de stedelijke chaos. Een vlakke piramide creëert een stedelijke leegte te midden van de oude en nieuwe monumenten. Het plein is omgeven door een gordel van groen en loopt onregelmatig onder water. De vraag naar een nieuwe balustrade aan een brug op het plein, greep 51N4E aan als kans om de brug te verbreden en haar een beleveniswaarde te geven.
4) Vijf minuten ontwerpintelligentie
Kwalitatieve architectuur is niet programmeerbaar, maar een ingeving die plots doorbreekt. De uitdaging van architectuur is om trouw te blijven aan dit moment. Vaak wordt de betekenis ervan pas begrepen na een hopeloze zoektocht naar alternatieven. Swinnen verbindt hiermee de projecten in Tirana met de moeilijke zoektocht naar publieke ruimte in Brussel. The Triangle Project grijpt terug op de realisaties van koning-urbanist Leopold II, wiens geschenk aan Brussel haar grootstedelijke schaal was. Het plan van Leopold II bestond uit een netwerk van parken, boulevards en openbare voorzieningen dat over het oude stadsweefsel heen gelegd werd. The Triangle Project sluit hierop aan door de onafgewerkte structuur te voltooien met name in de dichtbevolkte woonbuurten in het westelijke deel van de stad. Hiermee doet 51N4E een voorzet voor de aanslepende herinrichting van de slachthuizen van Anderlecht.
5) Architectuur is een onderhandelingsmiddel
Eerder dan een oplossing biedt architectuur een vraag die de vraag van de opdrachtgever ter discussie stelt. De hoop van architectuur is dat deze vraag opnieuw een vraag oproept en dat er zo iets geboren wordt wat niet vooraf voorzien kon zijn. Het project Arteconomy is een resultaat van dit spel van vraag en wedervraag tussen architect en opdrachtgever. De gedeeltelijke renovatie van een villa in Sint-Eloois-Winkel beantwoordt op het eerste gezicht niet aan een specifiek programma van eisen. De ingrepen gaan een vreemde onderhandeling aan met de weinig betekenisvolle villa en de bosrijke omgeving. De ruimte die ontstaat kan naar eigen goeddunken gebruikt worden door de cliënten en stelt hen zo in staat een eigen, excentrieke levensstijl te ontwikkelen.
Hiermee definieert 51N4E architectuur als het benutten en maximaliseren van kansen die zich in de opdracht aandienen. Deze kansen draaien niet om de zogenaamde verborgen kwaliteiten van de plek, maar om het vaak onuitgesproken verlangen van de opdrachtgever.
* Zie de recensie van de tentoonstelling Double or Nothing door Christophe van Gerrewey in De Witte Raaf, 152
Peter Swinnen hield zijn lezing op 31 mei 2011 in BOZAR, Brussel.
De tentoonstelling 51N4E Double or Nothing is nog tot en met 4 september te zien bij BOZAR in Brussel. Daarna reist hij verder naar de AA in Londen, waar de tentoonstelling van 1 t/m 26 oktober te zien is.
Gepubliceerd op ArchiNed, 22/08/2011