Uplace of Shopping K? Nee, bedankt
Artikel over de architectuur van een vals dilemma rond winkelcentra
Dood van een dienstverlener
Column over het bouwen als olifant in de kamer van de architectuurcultuur.
Het belachelijk sublieme in de Vlaamse architectuur
Artikel over humor als het teken van kritische afstand in de architectuur
Verslaafd aan architectuur
Een artikel over de betekenis van de Biertempel discussie voor de architectuurcultuur in België
Wafels, bier en architectuur
Een artikel naar aanleiding van de herbestemming van de Beurs in Brussel tot biertempel naar ontwerp van Robbrecht & Daem Architecten.
Zorg dragen voor architectuur
Artikel over gebruik en postproductie in de architectuur naar aanleiding van het Jozef Plein in PC Cartias (Melle).
Sprak er iemand over healing environment ?
Lees hier over de bijdrage van Charles Jencks en de postmoderne architectuur aan de ontmanteling van de kliniek.
Pic Nic Architectuur
Een retroactief manifest voor Pic Nic the Streets als bijdrage aan de architectuurcultuur in België. > Version Française > English Version
Wraak op de commons
Een artikel over het nakende einde voor Agrocité en de toekomst voor architectuur onder zelfbeheer.
Architectuur van de schaamteplek
Wie grip wil krijgen op de problemen van in psychiatrische ziekenhuizen, begint bij het ontwerp van de isolatiekamer.
Van Utopia naar Wuustwezel
Er zijn weinig termen die zo’n beladen betekenis hebben in de architectuurgeschiedenis als utopie. Version Français
Relational Architecture
Read about the production proces of the Kanunnik Petrus Jozef Triest Square in the Psychiatric Centre Caritas, Melle. Article in Dutch / English / French
Hoeveel samenwerking kan architectuur verdragen?
Artikel over de tentoonstelling 'Ensembles. Architectuur en Ambachtschap' in deSingel en Vlaams Architectuurinstituut.
Bouwstenen voor het psychiatrisch centrum van de toekomst
Lees meer over de visieontwikkeling rond het psychiatrisch centrum van de toekomst gepubliceerd in Psyche.
Eco-politiek in Brussel: Bas Smets en de Brussels Urban Landscape Biennial
Artikel over het nut en nadeel van landschapsarchitectuur als instrument voor regionale ontwikkeling in Brussel.
Architectuur vol van verlangen
Artikel naar aanleiding van de opening van het Kanunnik Petrus Jozef Triest Plein in Melle.
(Re)Politicize!
Proud to present the A+261 issue on architecture and politics - Dutch and French edition.
Architectuur met schaduw
De 20ste eeuw baarde vele duivelspacten tussen architectuur en politiek. Opvallend genoeg wordt de architectuur van het Italiaanse fascisme tot op vandaag geprezen omwille van haar abstracte vormentaal. Dergelijke rehabilitatie is de architectuur van het Derde Rijk nooit te beurt gevallen. België heeft zo zijn eigen kleine trauma in de relatie met de politiek.
Vakmannen aan het front
Een recensie over de bijdrage van Bravoure in de Architectuurbiennale van Venetie.
Toiletemmers in Werelderfgoed
Er is iets curieus met de inrichting van de gevangenis van Merksplas, waar enkele weken geleden een opstand uitbrak. De geschiedenis van de site reflecteert een utopisch beeld van de gevangenis van de toekomst, de manier waarop omgegaan wordt met die geschiedenis symboliseert dan weer de gemiste kansen.
FPC Gent: geen markt, geen gevangenis
De opening van het Forensisch Psychiatrisch Centrum in Gent zorgt na één jaar werking voor een grote opluchting - zelfs bij voormalige critici. De juiste vraag is niet of aanvankelijke bezorgheid terecht was, maar wel of de opluchting niet een beetje voorbarig is?
Het penitentiair verdriet van België
In de bouw van het gevangenisdorp Haren vormen de lokale en regionale overheid samen front met de actiegroepen tegen de federale overheid - of toch niet? Hoe kunnen we de knoop tussen activisme en politiek ontwarren?
Een psychiatrisch centrum bouwen we samen
Ook architectuur heeft zijn plaats op de Vlaamse Hersteldagen. Doe mee op 18 november in de Vooruit.
Eindelijk een kennisplatform voor humane gevangenisarchitectuur
De website www.prisongear.be presenteert het onderzoek naar een humane gevangenisarchitectuur.
Ontmanteling van de psychiatrische kliniek
Lees de gevalstudies over zorgarchitectuur in Vlaanderen gepubliceerd in Psyche
Een sterke leefomgeving begint met ruimteregie
Wie is er bang van het Bouwmeestercollege?
Iedereen lijkt het roerend eens dat de Vlaamse architectuur zonder de Bouwmeester overgeleverd is aan de wetten van de markt en de willekeur van het politieke bedrijf. Lees de opinie 'De Bouwmeester en de onheilsprofeten'.
A humane prison is coming to your neighbourhood
As part of the Conflict & Design Triennial the knowledge platform Prison Gear presents design studies that pave the way for a humane prison in Leopoldsburg, Belgium.
Een humane gevangenis komt naar je toe
Als onderdeel van de Conflict & Design Triënnale presenteert Prison Gear twee visieontwerpen voor de toekomstige gevangenis op het militaire domein Reigersvliet in Leopoldsburg.
Limburg City / Stad Limburg
Read the memorandum of the Limburg Europa Workshop / Lees de projectnota van Atelier Limburg Europa
The dismantling of the psychiatric clinic
Read the case studies on care architecture in Flanders
Wat is ontwerpend onderzoek?
Drie vragen over ontwerpend onderzoek, drie antwoorden vanuit de Noorderkempen.
Heeft een gemeenplaats ook een gemene waarde ?
Commentaarstuk bij het Architectuurboek n° 10: Radicale Gemeenplaatsen - Europese architectuur uit Vlaanderen
Is onzichtbare psychiatrische zorg mogelijk?
Review van de opstart Pilootprojecten Zorg door de Vlaams Bouwmeester
Limburg heeft ambitie / Limburg has ambition
Presentatie van de Startnota Provinciaal Bouwmeester Limburg / Presentation Initial Memo Limburg Government Architect
Hoeveel vernieuwing kan de gevangenis verdragen ?
Lees hoe de modernisatie van de gevangenisarchitectuur in handen van Stéphane Beel begon en eindige bij het Ducpétiaux-model.
Sociaal-realisme of zelfcensuur
Met Jonas Staal schreef BAVO een pleidooi voor een nieuw sociaal-realisme in de kunst. Sociaal-realisme is broodnodig in het tijdperk van de hysterische reproductie.
Nu ook een schreeuw om architectuur!
Niet occupy-en, maar de gevestigde orde verleiden om in crisistijden te investeren in leuke projecten. Lees hier meer over de Studio for Unsollicited Architecture.
Waarom kunstenaars niet fascistisch genoeg zijn
Lees het artikel in het decembernummer van Rekto:Verso.
Artist Participation in South Africa
The international PR campaign to showcase Rotterdam's robust policy on artist participation is now also tapping into the emerging African art markets.
Denkverbod op liberale kunst
Column over de stellingenoorlog naar aanleiding van de aangekondigde bezuinigingen in de cultuursector.
Maak liberaal kunstbeleid liberaal
Lees BAVO's advies aan staatssecretaris Zijlstra met betrekking tot de noodgedwongen keuzen die de cultuursector in Nederland te wachten staat.
International promotion campaign of the Office for Artist Participation kicks off
The City of Edinburgh will be the first to host an international promotion event of Rotterdam's innovative cultural policies for enforcing the participation of artists in heightening a city's competitiveness and securing social peace on the local level.
Culture and Contestation
The essay 'Neo-Liberalism with Dutch Characteristics: The Big Fix-Up of the Netherlands and the Practice of Embedded Cultural Activism' is published in the book volume 'Culture and Contestation in the New Century'.
Art and Activism
BAVO's essay 'Artists... one more effort to be really political!' is published in the volume 'Art and Activism in the age of Globalisation'.
Boek verschenen: Too Active To Act
Het boek biedt een kritische analyse van de maatschappelijke betrokkenheid van culturele actoren in Nederland in de afgelopen tien jaar.
Commoning the Clinic
Read more about the Kanunnik Triest Square (designed by architects De Vylder Vinck Taillieu) in the Caritas psychiatric centre (Melle) and how it results from a participative process with psychiatrists, managers, staff, and patients.

Kunstenaars kiezen voor vrijheid en verantwoordelijkheid
project: CULTURAL ACTIVISM TODAY
date: 30/03/2011
author: BAVO
source: administrator
status: article
Noem kunstenaars maar ouderwets. Maar kunstenaars geloven nog steeds dat de mooiste dagen van Nederland voor ons liggen. Zij werken aan een toekomst die vele malen prachtiger is dan wat we achter de rug hebben. En waarom ook niet? Nederlandse kunstenaars zijn een volkje apart. Zij leven en werken vanuit een Opstand, een voortdurende strijd voor de vrijheid.
Eeuwen terug hebben kunstenaars de zompige moerasdelta omgevormd tot een referentiepunt in de kunstgeschiedenis waar de hele wereld jaloers op is. Hier, achter de dijken, hebben kunstenaars bijgedragen aan een gemeenschappelijke rijkdom die zijn gelijke niet kent, met vrijheid van expressie en met van oudsher een openheid naar mensen die open staan voor kunst.
Hier werd het huis van Thorbecke getekend. Waarin Nederlandse kunstenaars de machtige heren uit Den Haag de wacht aanzegden. De Haagse kliek werd medegedeeld dat hun macht verviel als het niet stoelde op een vrije kunstpraktijk. Onze kunstenaars verklaarden plechtig dat hun beroepsuitoefening een eigen maatschappelijke waarde heeft, zij hebben dapper de artistieke vrijheid bevochten en zij hebben onze natie ruim terugbetaald.
Eeuwen zwermden Nederlandse kunstenaars uit over alle continenten. Onze driekleur werd het symbool van artistieke vrijheid en verantwoordelijkheid. Van een volk waar kunstenaars het eigen lot bepalen en hun artistieke productie de natie verrijkt.
Maar dat is lang geleden.
Steeds meer kunstenaars vragen zich anno 2011 af of hun toekomst nog wel in Nederland ligt. Duizenden kunstenaars schreeuwen het uit nu Den Haag niet langer hun artistieke vrijheid verzekert, duizenden kunstenaars hebben hun maatschappelijke nut opgegeven. Onze kunst verkeert in de grootste crisis sinds Thorbecke. De vraag dringt zich op waarom Den Haag doorgaat met heilloze bezuinigingen die niets bijdragen aan de verantwoordelijkheid van kunstenaars. Kunstenaars worden hierdoor overgelaten aan Amsterdamse gordelinstellingen die de voeling missen met wat leeft onder de mensen.
Ondertussen bestaat bij velen het gevoel dat we de kunst aan het kwijtraken zijn. Wijk na wijk, straat na straat, broedplaats na broedplaats trekken kunstenaars zich terug in geestdodende vrijblijvendheid. De massale terugtrekking van kunstenaars in afgesloten werkateliers bereikt jaar op jaar een triest record en zal de komende jaren alleen nog maar verder escaleren. Onverantwoordelijkheid tiert welig. De vlag van artistieke vrijheid wappert niet meer en moet de vlag van artistieke onverschilligheid naast zich dulden.
Bij veel van de problemen die de Nederlandse kunstsector teisteren is de diagnose hetzelfde: kunstenaars zijn losgeslagen van de werkelijkheid en doen op eigen houtje dingen waar gewone mensen niet beter van worden. Onze kunstenaars hebben zich bekeerd tot de illusie dat alle kunstuitingen (en daaraan verbonden waarden) gelijk zijn. Alles moet kunnen. Er bestaat geen waarde of waardeloosheid, de kunstproductie is inwisselbaar, kunst in het museum of kunst op straat, lege zalen, eindeloze repetitie, artistieke feestjes waar de buurt niet op uitgenodigd is – wat maakt het uit.
De trots waarmee wij met overtuiging en decennialang een gedeelte van ons salaris hebben overgemaakt aan kunstenaars, het systeem van kunstsubsidies, is verworden tot een magneet voor een stelletje professionele pleziermakers. Niet meer een investering in een kunstpraktijk die de verlangens en behoeften van de Nederlander beantwoord, maar een afhaalloket voor onevenredig veel lanterfantende kunstenaars. Henk en Ingrid betalen voor de individuele carrières van kunstenaars en zij krijgen hiervoor niets terug.
Staan wij, het Nederlandse volk, machteloos? Moeten we lijdzaam toezien hoe alles dat ons dierbaar is vernacheld wordt door losgeslagen kunstenaars?
Natuurlijk niet. Oprechte kunstenaars kiezen na de schreeuw voor actie. Als we willen kunnen we alles. Onze voorbeelden uit de vaderlandse kunstgeschiedenis zagen de ondergelopen delta en dachten: hier kan de kunst iets betekenen. Filips van Marnix vond in Nederland een goudmijn aan inspiratie, mogelijkheden en opdrachten en zei: samen de schouders er onder. Rembrandt van Rijn eerde de burgerwachten die de Nederlandse samenleving veilig maakten tegen tuig. Multatuli zag de wantoestanden in Nederlands-Indië en stelde deze met pen en papier scherp aan de kaak. Vincent Van Gogh bracht het hardvochtige leven in de Nederlandse provincies en veenkolonies pakkend in beeld.
Wij zien een land waar kunstenaars nu echt afscheid moeten nemen van gemakzucht en carrièrebelang. Overal staan kunstenaars terug op om hun praktijk af te stemmen op de concrete verlangens en behoeften van het Nederlandse volk. Hiermee verrijken zij hun stad, hun provincie, ons Rijk. Kamiel Verschuren mobiliseert zijn collega-kunstenaars om samen de handen uit te mouwen te steken in Rotterdam-Zuid – een gebied waar ambtenaren het niet alleen redden. Jonas Staal breekt het taboe over de ontelbare Rotterdammers die verjaagd zijn op Zuid door de instroom van gelukzoekers met een standbeeld dat iedereen tot denken stemt. Jeanne van Heeswijk brengt buurtbewoners dicht bij elkaar met kunstevenementen in woonbuurten die onverbiddelijk op de schop gaan.
Wie mee wil doen: welkom! Het geluid dat kunstenaars vandaag laten horen, is er een van vrijheid en verantwoordelijkheid; en een rotsvast geloof dat de mooiste dagen van Nederland nog steeds voor ons liggen. Wij zijn gewone kunstenaars die aan Den Haag zeggen dat de vlag van de artistieke vrijheid weer moet wapperen in Nederland. Wij zijn patriotten die vanuit de artistieke vrijheid actie voeren voor de levendigheid van onze woonbuurten en de voortvarendheid van Nederland. Bevrijdingsdag is onze inspiratie. Met een hernieuwd geloof in de artistieke vrijheid trekken we verder. We doen al mee in Rotterdam. Ook op de grachten van Amsterdam bieden wij onze diensten aan.
Wij roepen alle kunstenaars op om zich aan te sluiten op onze trek naar Den Haag, Almere en naar alle provincies van het Nederlandse Rijk.
Onze strijd is niet eenvoudig. Kunstenaars zitten opgesloten in artificiële broedplaatsen. De alliantie met een even eng als welgesteld consumentenpubliek betekent dat kunstenaars de vrije en openbare actie ten allen prijzen schuwen. De kritiek die kunstenaars met durf moeten verduren – wij denken aan Kamiel Verschuren, Jonas Staal en Jeanne van Heeswijk – is een aanmaning om krachtig door te zetten.
Onze strijd is de juiste en wij staan op de schouders van de kunstenaars die ons voorgingen.
Dat doen we. Wij verklaren ons weer onafhankelijk van kunstelites en hun onwelriekende idealen – kunstverzamelaars met fijne smaak, kunstinstellingen met onduidelijke curationele agenda’s en overheden die de kunst als een linkse hobby misbruiken.
Dit is een tijd om te kiezen. Kunstenaars kiezen voor de mensen die het niet cadeau krijgen. Deze mensen vormen onze inspiratie en ons materiaal. Onze artistieke producten verrijken hun leven. Wij kiezen voor een Nederland waar kunstenaars het sociale en economische leven verrijken op de manier die ze zelf willen. Laat onze kunstenaars zich maar uitspreken; zij weten het beter dan de Haagse kliek en Amsterdamse gordelelite samen. Geen hooghartig misprijzen vanuit pluche zetels. Geen betutteling van hoogverheven kunstinstellingen. Geen netwerk van gesubsidieerde kunstreservaten. Wij kiezen voor een Nederland waar kunstenaars uit de kast komen. Wij kiezen voor levende kunst.
Wie denkt dat kunstenaarsparticipatie een kwestie is van one issue kan niet tellen. De terugtrekking van kunstenaars heeft enorme gevolgen voor alle facetten van onze samenleving. Het kost handenvol geld, het tast de kwaliteit van de kunstproductie aan, het vergroot de onveiligheid op straat, het verdrijft mensen uit goedkope panden.
Wij stellen de fundamentele vraag. Wat doen kunstenaars eigenlijk met hun vrijheid? En wat levert het ons op?
Het geschreeuw in de kunstsector, aanvaarden wij niet langer. Henk en Ingrid moeten niet de prijs betalen. De schuld ligt bij kunstenaars en ambtenaren die denken dat de wereld even akelig onverschillig is als de witgekalkte muren van het museum, de kunstgalerie en de broedplaats. De keuze waar kunstenaars voor staan is een simpele: optreden als vrijwillig gevangene in het afgesloten kunstcircuit of het herstel van de traditionele normen en waarden in de kunst. Kiezen voor een maatschappelijk waardeloze kunstproductie of kiezen voor een kunst die het geloof, de hoop en het optimisme van het Nederlandse volk versterkt. Dit is een tijd om te kiezen. Bureau Kunstenaarsparticipatie heeft gekozen. Artistieke vrijheid en verantwoordelijkheid is onze keuze.
Gideon Boie en Matthias Pauwels
Woordvoerders Bureau Kunstenaarsparticipatie