Uplace of Shopping K? Nee, bedankt
Artikel over de architectuur van een vals dilemma rond winkelcentra
Dood van een dienstverlener
Column over het bouwen als olifant in de kamer van de architectuurcultuur.
Het belachelijk sublieme in de Vlaamse architectuur
Artikel over humor als het teken van kritische afstand in de architectuur
Verslaafd aan architectuur
Een artikel over de betekenis van de Biertempel discussie voor de architectuurcultuur in België
Wafels, bier en architectuur
Een artikel naar aanleiding van de herbestemming van de Beurs in Brussel tot biertempel naar ontwerp van Robbrecht & Daem Architecten.
Zorg dragen voor architectuur
Artikel over gebruik en postproductie in de architectuur naar aanleiding van het Jozef Plein in PC Cartias (Melle).
Sprak er iemand over healing environment ?
Lees hier over de bijdrage van Charles Jencks en de postmoderne architectuur aan de ontmanteling van de kliniek.
Pic Nic Architectuur
Een retroactief manifest voor Pic Nic the Streets als bijdrage aan de architectuurcultuur in België. > Version Française > English Version
Wraak op de commons
Een artikel over het nakende einde voor Agrocité en de toekomst voor architectuur onder zelfbeheer.
Architectuur van de schaamteplek
Wie grip wil krijgen op de problemen van in psychiatrische ziekenhuizen, begint bij het ontwerp van de isolatiekamer.
Van Utopia naar Wuustwezel
Er zijn weinig termen die zo’n beladen betekenis hebben in de architectuurgeschiedenis als utopie. Version Français
Relational Architecture
Read about the production proces of the Kanunnik Petrus Jozef Triest Square in the Psychiatric Centre Caritas, Melle. Article in Dutch / English / French
Hoeveel samenwerking kan architectuur verdragen?
Artikel over de tentoonstelling 'Ensembles. Architectuur en Ambachtschap' in deSingel en Vlaams Architectuurinstituut.
Bouwstenen voor het psychiatrisch centrum van de toekomst
Lees meer over de visieontwikkeling rond het psychiatrisch centrum van de toekomst gepubliceerd in Psyche.
Eco-politiek in Brussel: Bas Smets en de Brussels Urban Landscape Biennial
Artikel over het nut en nadeel van landschapsarchitectuur als instrument voor regionale ontwikkeling in Brussel.
Architectuur vol van verlangen
Artikel naar aanleiding van de opening van het Kanunnik Petrus Jozef Triest Plein in Melle.
(Re)Politicize!
Proud to present the A+261 issue on architecture and politics - Dutch and French edition.
Architectuur met schaduw
De 20ste eeuw baarde vele duivelspacten tussen architectuur en politiek. Opvallend genoeg wordt de architectuur van het Italiaanse fascisme tot op vandaag geprezen omwille van haar abstracte vormentaal. Dergelijke rehabilitatie is de architectuur van het Derde Rijk nooit te beurt gevallen. België heeft zo zijn eigen kleine trauma in de relatie met de politiek.
Vakmannen aan het front
Een recensie over de bijdrage van Bravoure in de Architectuurbiennale van Venetie.
Toiletemmers in Werelderfgoed
Er is iets curieus met de inrichting van de gevangenis van Merksplas, waar enkele weken geleden een opstand uitbrak. De geschiedenis van de site reflecteert een utopisch beeld van de gevangenis van de toekomst, de manier waarop omgegaan wordt met die geschiedenis symboliseert dan weer de gemiste kansen.
FPC Gent: geen markt, geen gevangenis
De opening van het Forensisch Psychiatrisch Centrum in Gent zorgt na één jaar werking voor een grote opluchting - zelfs bij voormalige critici. De juiste vraag is niet of aanvankelijke bezorgheid terecht was, maar wel of de opluchting niet een beetje voorbarig is?
Het penitentiair verdriet van België
In de bouw van het gevangenisdorp Haren vormen de lokale en regionale overheid samen front met de actiegroepen tegen de federale overheid - of toch niet? Hoe kunnen we de knoop tussen activisme en politiek ontwarren?
Een psychiatrisch centrum bouwen we samen
Ook architectuur heeft zijn plaats op de Vlaamse Hersteldagen. Doe mee op 18 november in de Vooruit.
Eindelijk een kennisplatform voor humane gevangenisarchitectuur
De website www.prisongear.be presenteert het onderzoek naar een humane gevangenisarchitectuur.
Ontmanteling van de psychiatrische kliniek
Lees de gevalstudies over zorgarchitectuur in Vlaanderen gepubliceerd in Psyche
Een sterke leefomgeving begint met ruimteregie
Wie is er bang van het Bouwmeestercollege?
Iedereen lijkt het roerend eens dat de Vlaamse architectuur zonder de Bouwmeester overgeleverd is aan de wetten van de markt en de willekeur van het politieke bedrijf. Lees de opinie 'De Bouwmeester en de onheilsprofeten'.
A humane prison is coming to your neighbourhood
As part of the Conflict & Design Triennial the knowledge platform Prison Gear presents design studies that pave the way for a humane prison in Leopoldsburg, Belgium.
Een humane gevangenis komt naar je toe
Als onderdeel van de Conflict & Design Triënnale presenteert Prison Gear twee visieontwerpen voor de toekomstige gevangenis op het militaire domein Reigersvliet in Leopoldsburg.
Limburg City / Stad Limburg
Read the memorandum of the Limburg Europa Workshop / Lees de projectnota van Atelier Limburg Europa
The dismantling of the psychiatric clinic
Read the case studies on care architecture in Flanders
Wat is ontwerpend onderzoek?
Drie vragen over ontwerpend onderzoek, drie antwoorden vanuit de Noorderkempen.
Heeft een gemeenplaats ook een gemene waarde ?
Commentaarstuk bij het Architectuurboek n° 10: Radicale Gemeenplaatsen - Europese architectuur uit Vlaanderen
Is onzichtbare psychiatrische zorg mogelijk?
Review van de opstart Pilootprojecten Zorg door de Vlaams Bouwmeester
Limburg heeft ambitie / Limburg has ambition
Presentatie van de Startnota Provinciaal Bouwmeester Limburg / Presentation Initial Memo Limburg Government Architect
Hoeveel vernieuwing kan de gevangenis verdragen ?
Lees hoe de modernisatie van de gevangenisarchitectuur in handen van Stéphane Beel begon en eindige bij het Ducpétiaux-model.
Sociaal-realisme of zelfcensuur
Met Jonas Staal schreef BAVO een pleidooi voor een nieuw sociaal-realisme in de kunst. Sociaal-realisme is broodnodig in het tijdperk van de hysterische reproductie.
Nu ook een schreeuw om architectuur!
Niet occupy-en, maar de gevestigde orde verleiden om in crisistijden te investeren in leuke projecten. Lees hier meer over de Studio for Unsollicited Architecture.
Waarom kunstenaars niet fascistisch genoeg zijn
Lees het artikel in het decembernummer van Rekto:Verso.
Artist Participation in South Africa
The international PR campaign to showcase Rotterdam's robust policy on artist participation is now also tapping into the emerging African art markets.
Denkverbod op liberale kunst
Column over de stellingenoorlog naar aanleiding van de aangekondigde bezuinigingen in de cultuursector.
Maak liberaal kunstbeleid liberaal
Lees BAVO's advies aan staatssecretaris Zijlstra met betrekking tot de noodgedwongen keuzen die de cultuursector in Nederland te wachten staat.
International promotion campaign of the Office for Artist Participation kicks off
The City of Edinburgh will be the first to host an international promotion event of Rotterdam's innovative cultural policies for enforcing the participation of artists in heightening a city's competitiveness and securing social peace on the local level.
Culture and Contestation
The essay 'Neo-Liberalism with Dutch Characteristics: The Big Fix-Up of the Netherlands and the Practice of Embedded Cultural Activism' is published in the book volume 'Culture and Contestation in the New Century'.
Art and Activism
BAVO's essay 'Artists... one more effort to be really political!' is published in the volume 'Art and Activism in the age of Globalisation'.
Boek verschenen: Too Active To Act
Het boek biedt een kritische analyse van de maatschappelijke betrokkenheid van culturele actoren in Nederland in de afgelopen tien jaar.
Commoning the Clinic
Read more about the Kanunnik Triest Square (designed by architects De Vylder Vinck Taillieu) in the Caritas psychiatric centre (Melle) and how it results from a participative process with psychiatrists, managers, staff, and patients.

Volwassen jeugdtheater
project: OPPOSITIONAL ARCHITECTURE
date: 04/09/2010
author: BAVO
source: Jaarboek Architectuur Vlaanderen
status: article
Het Brusselse jeugdtheater Bronks wil kinderen en jongeren in contact brengen met een breed spectrum aan podiumkunsten. Hierbij wordt de onbevangenheid van de jeugd geprikkeld zonder onnodig te infantiliseren. Het uitgangspunt lijkt essentieel, maar is vandaag allerminst vanzelfsprekend. De ambitie ook jongeren te erkennen als geëmancipeerde kunstconsumenten, gaat meestal gepaard met een bevoogdende afstemming op wat doorgaat als de leefwereld en de vormentaal van de doelgroep. Het nieuwe Bronkstheater ontwijkt dergelijk paternalisme door uitdrukkelijk niet onder te doen voor volwassenentheater – niet op vlak van programma en evenmin op vlak van architecturale uitstraling.
Het theatergebouw bestaat uit een kluwen van ruimten, gangen en trappen die elkaar op verschillende manieren kruisen en ontmoeten. Aan de basis ligt niettemin een heldere en ingenieuze architecturale opzet. Bepalend voor het ontwerp zijn de theaterzaal en de repetitieruimte, die als twee zwarte dozen het maximaal beschikbare oppervlak en volume van de al bij al kleine bouwenveloppe innemen. Dat was noodzakelijk aangezien de gemeentelijke bouwvoorschriften vereisten dat het ontwerp strikt binnen de perceelsgrenzen en kroonlijsthoogte zou kleuren. De overige programmaonderdelen (onthaal, circulatie, foyer, artiestenloges, kantoren, technische ruimten…) worden onder, rond, tussen en, indien nodig, ook doorheen de theaterzaal en repetitieruimte geplooid – gewrongen waar nodig.
De gecreëerde tussenruimtes bieden het onmiddellijke, praktische voordeel als een akoestische buffer te functioneren die de zalen op natuurlijke wijze afschermt van elkaar en van het lawaai van de straat. Tegelijk speelt de complexe aaneenrijging van ruimten in op het verlangen om ruimte te creëren met een verglijdende identiteit. Elke ruimte laat variaties toe in gebruik, toegang en openheid. Hierdoor kunnen spontaan ruimtegebruik, veranderende circulatiestromen, onverwacht visueel contact en voortdurende aanwezigheid van de stedelijke omgeving ongevraagd elke bezigheid doorkruisen en kortsluiten. De ruimte in het theater dagen zo de gebruikers – zowel theatermaker als consument – telkens opnieuw uit en bemiddelen hun sociale interactie.
Opvallend is bijvoorbeeld dat de repetitieruimte is opgetild boven het straatniveau. Deze ingreep is bijzonder praktisch omdat nu ook daglicht doordringt en inkijk mogelijk is naar het ondergrondse onthaal, dat door zijn rijkelijke afmetingen ook gebruikt kan worden voor flankerende programmering. Tegelijk kan de repetitieruimte benut worden als een bühne gericht naar de straat of, omgekeerd, het stedelijke gebeuren benut worden als onaangepast theaterdecor.
Ook de locatie van de artiestenloges springt in het oog door ze pontificaal boven de toneelvloer van de grote theaterzaal te plaatsen. Door de loges bovendien te voorzien van een zaalbreed venster ontstaat een ongebruikelijke visuele interactie met het publiek en zelfs de mogelijkheid om de loges te benutten als een uitbreiding van het podium. Een telescopische tribune maakt het bovendien mogelijk om de hele zaal als toneelvloer op te vatten, terwijl vensteropeningen op de bruggen daglicht laten doordringen in de theaterzaal.
De verglijdende identiteit keert ten slotte terug op allerlei onverwachte plaatsen. In de scenografie van de toilettenruimte, die de gebruiker een ruime interpretatiemogelijkheid laat in de verdeling van zowel publieke en private toiletten als heren- en damestoiletten. In de doorkijk van de vergaderruimte naar de repetitieruimte, die inspeelt op het verlangen van de artistieke leider om heimelijk de repetities te volgen, maar die ook toelaat om de ruimte te benutten als regiekamer tijdens voorstellingen in de repetitieruimte. Klap op de vuurpijl vormt de centrale, dubbele trappenpartij die niet alleen de zalen op verschillende hoogtes toegankelijk maakt, maar ook voorzien werd van draaiende spiegelwanden, waardoor het mogelijk wordt de circulatiestroom dynamisch te regisseren naargelang de noden van de dag.
Opmerkelijk is dat het theatergebouw voortdurend experimenteel gebruik stimuleert zonder een klassieke setting uit te sluiten. Zo blijft in de repetitieruimte de mogelijkheid bestaan om desgewenst met een schuifwand de rust te herstellen en zo elke interferentie van straat uit te sluiten. Ook in de grote theaterzaal biedt een gordijn de mogelijkheid om de artiestenloge af te schermen en uitdrukkelijk niet in te gaan op de uitdagende architectuur. Hiermee introduceert Bronks een interessante omkering in theaterbouw. Gewoonlijk botsen theatermakers op de beperkingen van de ruimtelijke infrastructuur als zij op zoek gaan naar alternatieve omgangsvormen met het publiek. Bronks laat de theatermaker een heuse strijd leveren met het gebouw om terug een traditionele toneelopstelling te organiseren en ongewenste meerduidigheid te elimineren.
De uitdaging waarmee het ontwerp de gebruiker confronteert, zet zich door in de specifieke plaats die een theater gebruikelijk inneemt binnen het maatschappelijke gebeuren. Gewoonlijk isoleert een theater zijn gebruikers en bezoekers van het bruisende stadsleven om in alle rust en concentratie de esthetische verlangens te bevredigen. Bronks frustreert dergelijke gemakszuchtige relatie tussen theatermaker en consument met een ruimtelijke scenografie die meerduidige interactie opzoekt in plaats van uit de weg gaat. Sprekend hiervoor is de grote glasgevel die op vier niveaus (onthaal, repetitieruimte, balkon en café) garant staat voor de nauwe betrokkenheid tussen de creatieve theatermakers en de multiculturele buurt. De strategische, ietwat excentrieke aanwezigheid van het theater draagt zo bij aan de opwaardering van de Varkensmarkt – een plein dat vandaag verkommert als een te breed uitgevallen straat – en de woonomgeving rondom.