Uplace of Shopping K? Nee, bedankt
Artikel over de architectuur van een vals dilemma rond winkelcentra
Dood van een dienstverlener
Column over het bouwen als olifant in de kamer van de architectuurcultuur.
Het belachelijk sublieme in de Vlaamse architectuur
Artikel over humor als het teken van kritische afstand in de architectuur
Verslaafd aan architectuur
Een artikel over de betekenis van de Biertempel discussie voor de architectuurcultuur in België
Wafels, bier en architectuur
Een artikel naar aanleiding van de herbestemming van de Beurs in Brussel tot biertempel naar ontwerp van Robbrecht & Daem Architecten.
Zorg dragen voor architectuur
Artikel over gebruik en postproductie in de architectuur naar aanleiding van het Jozef Plein in PC Cartias (Melle).
Sprak er iemand over healing environment ?
Lees hier over de bijdrage van Charles Jencks en de postmoderne architectuur aan de ontmanteling van de kliniek.
Pic Nic Architectuur
Een retroactief manifest voor Pic Nic the Streets als bijdrage aan de architectuurcultuur in België. > Version Française > English Version
Wraak op de commons
Een artikel over het nakende einde voor Agrocité en de toekomst voor architectuur onder zelfbeheer.
Architectuur van de schaamteplek
Wie grip wil krijgen op de problemen van in psychiatrische ziekenhuizen, begint bij het ontwerp van de isolatiekamer.
Van Utopia naar Wuustwezel
Er zijn weinig termen die zo’n beladen betekenis hebben in de architectuurgeschiedenis als utopie. Version Français
Relational Architecture
Read about the production proces of the Kanunnik Petrus Jozef Triest Square in the Psychiatric Centre Caritas, Melle. Article in Dutch / English / French
Hoeveel samenwerking kan architectuur verdragen?
Artikel over de tentoonstelling 'Ensembles. Architectuur en Ambachtschap' in deSingel en Vlaams Architectuurinstituut.
Bouwstenen voor het psychiatrisch centrum van de toekomst
Lees meer over de visieontwikkeling rond het psychiatrisch centrum van de toekomst gepubliceerd in Psyche.
Eco-politiek in Brussel: Bas Smets en de Brussels Urban Landscape Biennial
Artikel over het nut en nadeel van landschapsarchitectuur als instrument voor regionale ontwikkeling in Brussel.
Architectuur vol van verlangen
Artikel naar aanleiding van de opening van het Kanunnik Petrus Jozef Triest Plein in Melle.
(Re)Politicize!
Proud to present the A+261 issue on architecture and politics - Dutch and French edition.
Architectuur met schaduw
De 20ste eeuw baarde vele duivelspacten tussen architectuur en politiek. Opvallend genoeg wordt de architectuur van het Italiaanse fascisme tot op vandaag geprezen omwille van haar abstracte vormentaal. Dergelijke rehabilitatie is de architectuur van het Derde Rijk nooit te beurt gevallen. België heeft zo zijn eigen kleine trauma in de relatie met de politiek.
Vakmannen aan het front
Een recensie over de bijdrage van Bravoure in de Architectuurbiennale van Venetie.
Toiletemmers in Werelderfgoed
Er is iets curieus met de inrichting van de gevangenis van Merksplas, waar enkele weken geleden een opstand uitbrak. De geschiedenis van de site reflecteert een utopisch beeld van de gevangenis van de toekomst, de manier waarop omgegaan wordt met die geschiedenis symboliseert dan weer de gemiste kansen.
FPC Gent: geen markt, geen gevangenis
De opening van het Forensisch Psychiatrisch Centrum in Gent zorgt na één jaar werking voor een grote opluchting - zelfs bij voormalige critici. De juiste vraag is niet of aanvankelijke bezorgheid terecht was, maar wel of de opluchting niet een beetje voorbarig is?
Het penitentiair verdriet van België
In de bouw van het gevangenisdorp Haren vormen de lokale en regionale overheid samen front met de actiegroepen tegen de federale overheid - of toch niet? Hoe kunnen we de knoop tussen activisme en politiek ontwarren?
Een psychiatrisch centrum bouwen we samen
Ook architectuur heeft zijn plaats op de Vlaamse Hersteldagen. Doe mee op 18 november in de Vooruit.
Eindelijk een kennisplatform voor humane gevangenisarchitectuur
De website www.prisongear.be presenteert het onderzoek naar een humane gevangenisarchitectuur.
Ontmanteling van de psychiatrische kliniek
Lees de gevalstudies over zorgarchitectuur in Vlaanderen gepubliceerd in Psyche
Een sterke leefomgeving begint met ruimteregie
Wie is er bang van het Bouwmeestercollege?
Iedereen lijkt het roerend eens dat de Vlaamse architectuur zonder de Bouwmeester overgeleverd is aan de wetten van de markt en de willekeur van het politieke bedrijf. Lees de opinie 'De Bouwmeester en de onheilsprofeten'.
A humane prison is coming to your neighbourhood
As part of the Conflict & Design Triennial the knowledge platform Prison Gear presents design studies that pave the way for a humane prison in Leopoldsburg, Belgium.
Een humane gevangenis komt naar je toe
Als onderdeel van de Conflict & Design Triënnale presenteert Prison Gear twee visieontwerpen voor de toekomstige gevangenis op het militaire domein Reigersvliet in Leopoldsburg.
Limburg City / Stad Limburg
Read the memorandum of the Limburg Europa Workshop / Lees de projectnota van Atelier Limburg Europa
The dismantling of the psychiatric clinic
Read the case studies on care architecture in Flanders
Wat is ontwerpend onderzoek?
Drie vragen over ontwerpend onderzoek, drie antwoorden vanuit de Noorderkempen.
Heeft een gemeenplaats ook een gemene waarde ?
Commentaarstuk bij het Architectuurboek n° 10: Radicale Gemeenplaatsen - Europese architectuur uit Vlaanderen
Is onzichtbare psychiatrische zorg mogelijk?
Review van de opstart Pilootprojecten Zorg door de Vlaams Bouwmeester
Limburg heeft ambitie / Limburg has ambition
Presentatie van de Startnota Provinciaal Bouwmeester Limburg / Presentation Initial Memo Limburg Government Architect
Hoeveel vernieuwing kan de gevangenis verdragen ?
Lees hoe de modernisatie van de gevangenisarchitectuur in handen van Stéphane Beel begon en eindige bij het Ducpétiaux-model.
Sociaal-realisme of zelfcensuur
Met Jonas Staal schreef BAVO een pleidooi voor een nieuw sociaal-realisme in de kunst. Sociaal-realisme is broodnodig in het tijdperk van de hysterische reproductie.
Nu ook een schreeuw om architectuur!
Niet occupy-en, maar de gevestigde orde verleiden om in crisistijden te investeren in leuke projecten. Lees hier meer over de Studio for Unsollicited Architecture.
Waarom kunstenaars niet fascistisch genoeg zijn
Lees het artikel in het decembernummer van Rekto:Verso.
Artist Participation in South Africa
The international PR campaign to showcase Rotterdam's robust policy on artist participation is now also tapping into the emerging African art markets.
Denkverbod op liberale kunst
Column over de stellingenoorlog naar aanleiding van de aangekondigde bezuinigingen in de cultuursector.
Maak liberaal kunstbeleid liberaal
Lees BAVO's advies aan staatssecretaris Zijlstra met betrekking tot de noodgedwongen keuzen die de cultuursector in Nederland te wachten staat.
International promotion campaign of the Office for Artist Participation kicks off
The City of Edinburgh will be the first to host an international promotion event of Rotterdam's innovative cultural policies for enforcing the participation of artists in heightening a city's competitiveness and securing social peace on the local level.
Culture and Contestation
The essay 'Neo-Liberalism with Dutch Characteristics: The Big Fix-Up of the Netherlands and the Practice of Embedded Cultural Activism' is published in the book volume 'Culture and Contestation in the New Century'.
Art and Activism
BAVO's essay 'Artists... one more effort to be really political!' is published in the volume 'Art and Activism in the age of Globalisation'.
Boek verschenen: Too Active To Act
Het boek biedt een kritische analyse van de maatschappelijke betrokkenheid van culturele actoren in Nederland in de afgelopen tien jaar.
Commoning the Clinic
Read more about the Kanunnik Triest Square (designed by architects De Vylder Vinck Taillieu) in the Caritas psychiatric centre (Melle) and how it results from a participative process with psychiatrists, managers, staff, and patients.

Laat internet de stad redden
Het eerste debat van ArchiNed@NAi 'Publiek domein 2.0' leverde een mooie paradox op. Net op het moment dat de ontwerpwereld een onmetelijk virtueel veld ontdekt waarin ze haar 'tweede leven' kan inzetten in de zoektocht naar publieke ruimte, lijkt ze deze verwachtingen steeds verder voor zich uit te schuiven. Eerder dan een (virtuele) realiteit, wordt het publiek domein opnieuw iets in de orde van een utopische verwachting.
Inleiders Olof van de Wal en Piet Vollaard zetten de toon voor een geanimeerd debat. Van de Wal schetste de verschijning van het internet als ‘redder van de democratie’. Haar anarchistische, onconventionele karakter maakte het immers mogelijk om los van verstarde machtsverhoudingen nieuwe virtuele ruimten en gemeenschappen te creëren. Een probleem detecteerde van de Wal echter in de welwillendheid van overheden om mee te liften op het succes van de internet en deze graag aanwendt om een ‘fictieve binding’ met burgers te organiseren. Piet Vollaard haakte hierop in en omschreef het internet als het laatste restje ruimte waarin we ons ‘spontaan tot elkaar verhouden’ en dus ontsnappen aan de afstompende vermarkting van sociale relaties. De cruciale vraag, zo stelde Vollaard, is of ontwerpers deze tussenzone überhaupt kunnen bemiddelen, openhouden of vormgeven. Het debat werd met deze gedachten hoog ingezet.
In de eerste presentatie stelde Marc Schuilenburg (Studio Popcorn) dat enkel ICT in staat is om het publieke domein nieuw leven in te blazen. Hij doelde hiermee op de verdwijning van plaatsen waar “vrije ontmoeting van leefstijlen, ideeën, identiteiten en opinies” mogelijk is en dus “alles kan gezegd worden.” Schuilenburg omschreef de specifieke kwaliteiten van ICT met vier neologismen: virtualiteit, interactiviteit, connectiviteit en multimedialiteit. Vier even onvatbare als onvoorspelbare processen die elk vastgeroest schema doorkruizen en zo de hedendaagse stad omtoveren tot een ‘nodale stedelijkheid’. Online spelletjes als Project Entropia functioneren als het toonbeeld van ruimtelijkheid: niet alleen is ze ‘the first virtual universe with a real cash economy’ (die bovendien de omzet van sommige derde wereldlanden zou overtreffen), ook vertakt ze de werkelijkheid in tal van dunne gemeenschappen. Zo kwam Schuilenburg tot een nieuw concept van publieke ruimte: het gaat niet langer om een plaats van ‘voortdurende uitwisseling’, maar om “het exploreren en interveniëren in de ruimte van de stad om zo open en gesloten sferen aan elkaar te koppelen.”
De tweede spreker Dennis Kaspori (the Maze Corporation) beloofde met De Rotterdam Index (RIX) de discussie concreter te houden. Toch zag ook hij in de virtuele ruimte van het internet een mogelijkheid om een aloude utopie in te lossen: deze van de ‘inclusieve stedenbouw’. Kaspori plaatste RIX in lijn met de Hollywood Stock Exchange en de Politieke Aandelenmarkt – projecten op zoek naar alternatieve opinievorming. Doordat RIX op buurtniveau informatie verzamelt uit verschillende media (Radio Rijnmond, AD, blogs) ontstaan er, in het virtuele spel van uitwisseling en investeringen in woonbuurten, spontaan “gemeenschappen van gelijkgestemden over bepaalde kwesties.” Het democratische gehalte wordt gewaarborgd doordat RIX-spelers kunnen doorgroeien tot analist, columnist of wijkinformant én de ‘incentive’ van het hele gebeuren absoluut waardeloos is (het gaat, och arme, om een T-shirt).
Met deze dubbelzinnige positie kwamen alle panelleden dicht bij elkaar op de schoot te zitten. Allen bleken het roerend met elkaar eens te zijn dat de nieuwe media in staat ‘zou kunnen zijn’ om te functioneren als een nieuw publiek domein. De vraag ‘hoe’ en ‘waar’ dit dan moet gebeuren, werd veilig uitbesteedt aan de toekomst. Het was Lovink die deze kunstmatige verlenging van de kinderjaren rationaliseerde door de opdracht voor ontwerpers in het tijdperk van de nieuwe media te herformuleren. Zo verhaalde hij van een experiment waar een legertje hackers tevergeefs trachtte in te breken op de ‘code’ van het mobiele telefoonnetwerk, dat ondertussen naar schatting 2 à 3 miljard mensen in verbinding stelt. Maar ook ontwerpers bleken vandaag steeds minder hun eigen ‘tools’ en ‘codes’ begrijpen. Uit de zaal kwam het voorbeeld van High Tech Campus Eindhoven waar de bestaande veiligheidsomheining vervangen werd door een virtuele fire-wall van slimme ruimtelijke ingrepen. Hier zag Lovink een nieuwe opdracht: als ontwerpers eerst in staat zijn om inzicht te krijgen in de stedelijke productieprocessen, dan kunnen ze misschien in de toekomst deze ook efficiënt in beeld brengen. Wat Lovink niet zag is dat de oplossing naast hem zat. Is RIX niet het perfecte middel om de speculatieprocessen in Nieuw-Crooswijk te simuleren? En zal dit RIX niet in staat stellen om ook bij leken een bewustzijn te provoceren en hen een virtuele toegang bieden tot de schijnbaar onbreekbare codes van de Rotterdamse stadsmanagers? Kortom, slechts als de nieuwe media haar eigen virtuele karakter serieus neemt kan ze zichzelf verlossen van haar puberale vrijblijvendheid én de utopische verwachtingen die op haar geladen wordt, realiseren.
Commentator Geert Lovink, internetexpert, startte met de vraag waarom het internet überhaupt een kritische functie moet vervullen. De opdracht om dienst te doen als nieuw publiek domein plaatste hij tegen de achtergrond van een terugtredende overheid die haar aloude opdracht om de publieke zaak te verdedigen naast zich neerlegt. Cynisch, zo merkte Lovink op, als je ziet hoe overheden onverminderd gebruik maakt van haar aloude geweldsmonopolie. Na een vriendelijke informatieronde bij de panelleden bleef vooral een ambiguïteit in de positie van Lovink nazinderen. Enerzijds was hij bijzonder optimistisch over de mogelijkheid van de nieuwe media om te functioneren als publiek domein. Zo zag hij in de wetenschap dat 70% van Nederland ondertussen actief is op het internet “de mogelijkheid om een enorme kritische massa op te bouwen.” Verwonderlijk was echter dat dit cyberenthousiasme gepaard ging met een even grote dosis realiteitszin – om niet te zeggen cynisme – over de feitelijke uitkomsten ervan. Zo stelde Lovink dat het internet na haar incubatieperiode nog steeds een uitermate puberaal gedrag vertoonde en verzandde in spielerei.
Dezelfde ambiguïteit sloeg terug op de ambitie van de beide sprekers. Kaspori’s grootste verwachtingen met de nieuwe media (het zou nieuwe gemeenschappen creëren die het ontwerpproces drastisch emanciperen) werd genuanceerd door de realiteit van RIX. De pseudo-expertise die er binnen deze virtuele ruimte ontstaat, toont dat RIX er klaarblijkelijk vanuit gaat dat bepaalde groepen niet eens een serieuze opinie moeten vormen over de werkelijke productieprocessen in Rotterdam en al tevreden zijn met een geestdodend spelletje. Geen wonder dat een toehoorder zich vertwijfeld afvroeg of RIX feitelijk iets anders doet dan de inspraakrondjes uit de jaren ’70? En, wat je überhaupt met dergelijk project wilt bereiken? Ook Schuilenburgs hoge inzet op de functie van architectuur en nieuwe media als “het bieden van toegang” ging bleek gepaard te gaan met een extreme dosis fatalisme. Dat Rotterdammers met RIX uiteindelijk ook niet echt toegang krijgen tot de gesloten gemeenschap van projectontwikkelaars relativeerde hij schouderophalend met: “een beetje elitarisme is altijd goed.”
http://www.hsx.com/ Holywood Stock Exchange
http://www.volkskrant.nl/achtergrond/binnenland/pam/ Politieke Aandelen Markt
http://www.themaze.org/ The Maze Corporation
http://www.rotterdamindex.nl/ RIX
http://www.studiopopcorn.com/ Studio Popcorn
http://laudanum.net/geert/ Geert Lovink