05/03/2018 - article
Architectuur in naam van de vader
Projects
|
Show all
News
|
Show all
22/12/2017
Uplace of Shopping K? Nee, bedankt
Artikel over de architectuur van een vals dilemma rond winkelcentra
18/12/2017
Dood van een dienstverlener
Column over het bouwen als olifant in de kamer van de architectuurcultuur.
06/12/2017
Het belachelijk sublieme in de Vlaamse architectuur
Artikel over humor als het teken van kritische afstand in de architectuur
17/10/2017
Verslaafd aan architectuur
Een artikel over de betekenis van de Biertempel discussie voor de architectuurcultuur in België
05/10/2017
Wafels, bier en architectuur
Een artikel naar aanleiding van de herbestemming van de Beurs in Brussel tot biertempel naar ontwerp van Robbrecht & Daem Architecten.
03/08/2017
Zorg dragen voor architectuur
Artikel over gebruik en postproductie in de architectuur naar aanleiding van het Jozef Plein in PC Cartias (Melle).
18/03/2017
Sprak er iemand over healing environment ?
Lees hier over de bijdrage van Charles Jencks en de postmoderne architectuur aan de ontmanteling van de kliniek.
22/02/2017
Pic Nic Architectuur
Een retroactief manifest voor Pic Nic the Streets als bijdrage aan de architectuurcultuur in België. > Version Française > English Version
13/02/2017
Wraak op de commons
Een artikel over het nakende einde voor Agrocité en de toekomst voor architectuur onder zelfbeheer.
03/02/2017
Architectuur van de schaamteplek
Wie grip wil krijgen op de problemen van in psychiatrische ziekenhuizen, begint bij het ontwerp van de isolatiekamer.
22/12/2016
Van Utopia naar Wuustwezel
Er zijn weinig termen die zo’n beladen betekenis hebben in de architectuurgeschiedenis als utopie. Version Français
21/12/2016
Relational Architecture
Read about the production proces of the Kanunnik Petrus Jozef Triest Square in the Psychiatric Centre Caritas, Melle. Article in Dutch / English / French
12/12/2016
Hoeveel samenwerking kan architectuur verdragen?
Artikel over de tentoonstelling 'Ensembles. Architectuur en Ambachtschap' in deSingel en Vlaams Architectuurinstituut.
15/10/2016
Bouwstenen voor het psychiatrisch centrum van de toekomst
Lees meer over de visieontwikkeling rond het psychiatrisch centrum van de toekomst gepubliceerd in Psyche.
03/10/2016
Eco-politiek in Brussel: Bas Smets en de Brussels Urban Landscape Biennial
Artikel over het nut en nadeel van landschapsarchitectuur als instrument voor regionale ontwikkeling in Brussel.
28/09/2016
Architectuur vol van verlangen
Artikel naar aanleiding van de opening van het Kanunnik Petrus Jozef Triest Plein in Melle.
26/09/2016
(Re)Politicize!
Proud to present the A+261 issue on architecture and politics - Dutch and French edition.
21/09/2016
Architectuur met schaduw
De 20ste eeuw baarde vele duivelspacten tussen architectuur en politiek. Opvallend genoeg wordt de architectuur van het Italiaanse fascisme tot op vandaag geprezen omwille van haar abstracte vormentaal. Dergelijke rehabilitatie is de architectuur van het Derde Rijk nooit te beurt gevallen. België heeft zo zijn eigen kleine trauma in de relatie met de politiek.
07/06/2016
Vakmannen aan het front
Een recensie over de bijdrage van Bravoure in de Architectuurbiennale van Venetie.
04/06/2016
Toiletemmers in Werelderfgoed
Er is iets curieus met de inrichting van de gevangenis van Merksplas, waar enkele weken geleden een opstand uitbrak. De geschiedenis van de site reflecteert een utopisch beeld van de gevangenis van de toekomst, de manier waarop omgegaan wordt met die geschiedenis symboliseert dan weer de gemiste kansen.
04/12/2015
FPC Gent: geen markt, geen gevangenis
De opening van het Forensisch Psychiatrisch Centrum in Gent zorgt na één jaar werking voor een grote opluchting - zelfs bij voormalige critici. De juiste vraag is niet of aanvankelijke bezorgheid terecht was, maar wel of de opluchting niet een beetje voorbarig is?
28/10/2015
Het penitentiair verdriet van België
In de bouw van het gevangenisdorp Haren vormen de lokale en regionale overheid samen front met de actiegroepen tegen de federale overheid - of toch niet? Hoe kunnen we de knoop tussen activisme en politiek ontwarren?
23/10/2015
Een psychiatrisch centrum bouwen we samen
Ook architectuur heeft zijn plaats op de Vlaamse Hersteldagen. Doe mee op 18 november in de Vooruit.
01/09/2015
Eindelijk een kennisplatform voor humane gevangenisarchitectuur
De website www.prisongear.be presenteert het onderzoek naar een humane gevangenisarchitectuur.
07/04/2015
Ontmanteling van de psychiatrische kliniek
Lees de gevalstudies over zorgarchitectuur in Vlaanderen gepubliceerd in Psyche
22/10/2014
Een sterke leefomgeving begint met ruimteregie
Wat deelt een onafgewerkte verkeersinfrastructuur in Godsheide, een vervallen vierkantshoeve in Grote Spouwen, een gesloten mijnkatedraal in de Eisdense Tuiwijk en een geplande gevangenis op Domein Riegersvliet?
21/08/2014
Wie is er bang van het Bouwmeestercollege?
Iedereen lijkt het roerend eens dat de Vlaamse architectuur zonder de Bouwmeester overgeleverd is aan de wetten van de markt en de willekeur van het politieke bedrijf. Lees de opinie 'De Bouwmeester en de onheilsprofeten'.
20/12/2013
A humane prison is coming to your neighbourhood
As part of the Conflict & Design Triennial the knowledge platform Prison Gear presents design studies that pave the way for a humane prison in Leopoldsburg, Belgium.
16/12/2013
Een humane gevangenis komt naar je toe
Als onderdeel van de Conflict & Design Triënnale presenteert Prison Gear twee visieontwerpen voor de toekomstige gevangenis op het militaire domein Reigersvliet in Leopoldsburg.
09/10/2013
Limburg City / Stad Limburg
Read the memorandum of the Limburg Europa Workshop / Lees de projectnota van Atelier Limburg Europa
15/09/2013
The dismantling of the psychiatric clinic
Read the case studies on care architecture in Flanders
21/08/2013
Wat is ontwerpend onderzoek?
Drie vragen over ontwerpend onderzoek, drie antwoorden vanuit de Noorderkempen.
10/04/2013
Heeft een gemeenplaats ook een gemene waarde ?
Commentaarstuk bij het Architectuurboek n° 10: Radicale Gemeenplaatsen - Europese architectuur uit Vlaanderen
03/02/2013
Is onzichtbare psychiatrische zorg mogelijk?
Review van de opstart Pilootprojecten Zorg door de Vlaams Bouwmeester
06/11/2012
Limburg heeft ambitie / Limburg has ambition
Presentatie van de Startnota Provinciaal Bouwmeester Limburg / Presentation Initial Memo Limburg Government Architect
12/10/2012
Hoeveel vernieuwing kan de gevangenis verdragen ?
Lees hoe de modernisatie van de gevangenisarchitectuur in handen van Stéphane Beel begon en eindige bij het Ducpétiaux-model.
11/04/2012
Sociaal-realisme of zelfcensuur
Met Jonas Staal schreef BAVO een pleidooi voor een nieuw sociaal-realisme in de kunst. Sociaal-realisme is broodnodig in het tijdperk van de hysterische reproductie.
21/02/2012
Nu ook een schreeuw om architectuur!
Niet occupy-en, maar de gevestigde orde verleiden om in crisistijden te investeren in leuke projecten. Lees hier meer over de Studio for Unsollicited Architecture.
21/11/2011
Waarom kunstenaars niet fascistisch genoeg zijn
Lees het artikel in het decembernummer van Rekto:Verso.
29/08/2011
Artist Participation in South Africa
The international PR campaign to showcase Rotterdam's robust policy on artist participation is now also tapping into the emerging African art markets.
17/06/2011
Denkverbod op liberale kunst
Column over de stellingenoorlog naar aanleiding van de aangekondigde bezuinigingen in de cultuursector.
07/06/2011
Maak liberaal kunstbeleid liberaal
Lees BAVO's advies aan staatssecretaris Zijlstra met betrekking tot de noodgedwongen keuzen die de cultuursector in Nederland te wachten staat.
18/03/2011
International promotion campaign of the Office for Artist Participation kicks off
The City of Edinburgh will be the first to host an international promotion event of Rotterdam's innovative cultural policies for enforcing the participation of artists in heightening a city's competitiveness and securing social peace on the local level.
28/02/2011
Culture and Contestation
The essay 'Neo-Liberalism with Dutch Characteristics: The Big Fix-Up of the Netherlands and the Practice of Embedded Cultural Activism' is published in the book volume 'Culture and Contestation in the New Century'.
19/01/2011
Art and Activism
BAVO's essay 'Artists... one more effort to be really political!' is published in the volume 'Art and Activism in the age of Globalisation'.
20/10/2010
Boek verschenen: Too Active To Act
Het boek biedt een kritische analyse van de maatschappelijke betrokkenheid van culturele actoren in Nederland in de afgelopen tien jaar.
Events
|
Show all
01/02/2018
Commoning the Clinic
Read more about the Kanunnik Triest Square (designed by architects De Vylder Vinck Taillieu) in the Caritas psychiatric centre (Melle) and how it results from a participative process with psychiatrists, managers, staff, and patients.
.jpg)
.jpg)
De geopolitiek van clichés
De laatste lezing in de reeks over ’Power’ was van de Italiaanse architectuurcriticus Stefano Boeri, hoofdredacteur van Domus. Volgens hem ontkomt een architect er niet aan zich te mengen in politieke spelletjes, omdat politieke strijd steeds op het terrein van de architectuur uitgevochten wordt.
De boodschap ten aanzien van het thema was opmerkelijk simpel en duidelijk: architectuur ontkomt er niet aan om zich te verdiepen in de werkingen van macht. Haar disciplines worden altijd bepaald – of ze dat nu wil of niet - door kennis die voorbij gaat aan de eigen discipline. Boeri noemt dit het ‘exces aan kennis’ in het ontwerp: de meest fundamentele ontwerpbeslissingen worden niet door de architect genomen, maar zijn een resultaat van externe politieke, economische en technische processen.
Dat het ontwerp gekleurd wordt door macht, maakt echter ook dat de macht zelf in grote mate een ontwerpmatige ‘beeldende’ kant heeft. Zo definieert Boeri macht als een ‘geopolitiek van clichés’: vooraleer een macht überhaupt macht kan uitoefenen moet het een visuele vorm aannemen en als beeld gedeeld worden met anderen. De definitie van de ‘schurkenstaat’ is de cliché waarmee de VS bepaalde landen wegzet als dictatoriaal (Noord-Korea) of fundamentalistisch (Iran). Deze beeldvorming stelt de VS in staat om een duidelijke strijdlijn te creëren en ook een duidelijke loyaliteit af te dwingen onder haar eigen burgers en partnerstaten.
Het interessante is, zo merkte Boeri op, dat de beschuldigde staten doorgaans een vrij onverwachte reactie ontwikkelen: staten als Noord-Korea en Iran doen weinig of niets om het hun opgelegde imago van schurkenstaat te weerleggen. Integendeel, ze doen er alles aan om het cliché te bevestigen. De beruchte conferentie over het niet-bestaan van de holocaust ziet Boeri als een voorbeeld van hoe Iran haar uitermate tolerante en multiculturele samenleving strategisch verbergt (het feit dat in Iran veel joden wonen, er nauwelijks racisme heerst, etc.) en het spel van de VS handig uitbuit. De allesdoordringende invloed van de ‘geopolitiek van clichés’ verplicht ontwerpers om een beeld te accepteren en het vervolgens van binnenuit te ondermijnen.
De aanwezigheid van de ‘macht’ in het ontwerp dwingt de ontwerper echter niet alleen tot een analytische opdracht. Boeri benadrukt dat naast het ontcijferen van de globale condities van het ontwerp en de vele verbindingen tussen ontwerper en geopolitiek, ook onderzocht moet worden hoe de middelen van de architectuur ingezet kunnen worden in de ontwikkeling van wat hij ‘geopolitieke actie’ noemt.
Dit is mogelijk door ‘stedelijke portretten’ op te stellen die kunnen circuleren als een ‘tegenidentiteit’. Het gaat dan om beelden die niet reductionistisch of uitsluitend zijn, zoals een cliché, maar juist de complexiteit van een situatie laten zien. Bovendien gaat het niet om de uitbeelding van de juiste of objectieve realiteit - het cliché biedt zich immers aan als dé waarheid – maar om het zoeken naar een vervangende waarheid die zich als een stoorzender vasthecht aan het cliché.
‘Het gaat om substitutie, niet om representatie,’ benadrukt Boeri. Hiermee zet hij de ontwerppraktijk af tegen bijvoorbeeld de industrie van het globale toerisme. Het toerisme vaart immers op de werking van clichés. Eerder dan bij te dragen aan exotisme moet de ontwerppraktijk volgens Boeri steeds op zoek gaan naar manieren om het heersende cliché te verstoren. Een rol ziet hij hierin weggelegd voor de ‘globale flaneur’: iemand die voortdurend de kritische afstand van een toeschouwer cultiveert en vanuit zijn inzicht in een bepaalde clichématige situatie deze laatste strategisch ondermijnt. In de interpretatie van Boeri laat de flaneur zich kenmerken door:
- Zijn mogelijkheid om te ‘samplen’, te spelen met bekende feitelijkheden en deze strategisch kort te sluiten;
- Zijn bereidheid om zich lijfelijk in de locale situatie te begeven;
- Zijn capaciteit om een woordenboek op te stellen van ‘details en sleutels’ die ons iets vertellen over de samenleving waarbinnen deze zich voordoen.
Met twee eigen projecten lichtte Boeri deze strategie toe. In Tehran Paradoxes ontkrachtte hij met een aantal paradoxen het clichébeeld van Teheran als één der hoofdsteden op de as van het kwaad. Zo zou de Iraanse vrouw juist door de hoofddoek toegang krijgen tot centrale posities in de maatschappij. Door de goedkope olie bleek de auto uit te groeien tot de ultieme vrijplaats: een plaats van politieke discussie, broedplaats van nieuwe jeugdcultuur, afwerkplek van seksuele transacties, etc. Ook de krioelende en uitdijende bazaar van Teheran, een op het eerste gezicht vrij traditioneel gebeuren, ontpopt zich tot een vervangende publieke ruimte waarin naast commercie vooral ook politiek, cultuur en kunst bedreven worden. Tenslotte bleek Teheran ook op tal van manieren nauw verweven te zijn met de Amerikaanse samenleving (zo zouden meer dan 200.000 Irani’s in Zuid-Californië wonen).
Ook in Pyongyang, hoofdstad van de Noord-Korea, werd deze strategie toegepast. Volgens Boeri is Pyongyang een ‘andere’ plaats die de westerse blik tegelijk verbaasd en angst inboezemt. Zo toont hij hoe Pyongyang op architecturaal vlak enerzijds sinister is (de stad zou een bijna perfecte kopie zijn van een beruchte maquette ontworpen door president Kim), maar anderzijds bijzonder bekend overkomt doordat er veel westerse voorbeelden werden gekopieerd (in het architectuurcentrum zijn vele iconen van de westerse moderne architectuurgeschiedenis tentoongesteld) en de geschiedenis van Pyongyang gelijkloopt met veel westerse steden (de stad werd na WOII volledig herbouwd).
Boeri eindigt zijn uitzetting over architectuur en macht met de opdracht aan de architect om in te zetten op een ‘tegendraadse geopolitiek’. Dit brengt hem tot een herdefinitie van het begrip ‘antenna’ waarvan de herkomst ligt in haar functie als exclusieve doorgeefkanaal voor propaganda (en dus de monopolisering van kennis.) Boeri wil deze functie van de antenna misbruiken door de productie en het uitzenden van ‘counterbeelden’ die gebaseerd zijn op persoonlijke ervaring en onderzoek.
Hoe geëngageerd de analyse van Boeri ook is, de vraag dringt zich op in hoeverre het cliché serieus genomen wordt door haar eigen producenten en of een kritische afstand iets vermag tegen haar machtswerking. Toont het hele gedoe rond de beruchte, onvindbare WMD’s in Irak niet dat de VS zélf haar eigen clichés niet al te serieus neemt?
References
Stefano Boeri gaf op 6 February 2007 de lezing Rogue Cities: News from Tehran and Pyong Yang in het kader van de Power serie in het Berlage Instituut.
